Van Abbemuseum; René Daniëls – Een tentoonstelling is ook altijd een deel van een groter geheel

René Daniëls (1950) is een mythe. In iets meer dan 10 jaar schildert hij zich van pas afgestudeerde naar een internationaal succesvol kunstenaar. En dan, dan houd het ineens op met een hersenbloeding. Sindsdien is Rene Daniels uitgegroeid tot een mythe en is zijn invloed (zoals te zien was bij WhatsUp in Dordrecht) enorm. Doordat Daniels zelf niet zo spraakzaam is en ook nooit is geweest, is die mythe alsmaar groter aan het worden. Een solo in Spanje, recente aankopen van Tate en een flinke documentaire (hier te zien) bevestigen dat alleen maar.

Maar, wat is dat werk van Daniels nu echt? Het doorzien van juist die mythe en invloed maakt het moeilijk het werk op zijn eigen voorwaarden te bezien. Daarbij is de historische context ook nogal lastig. De eerste keer dat ik zijn werk zag moet in 2007 geweest zijn, in De Pont (zie hier bij Trendbeheer).  Toen was heel dat verhaal me nog niet bekend en ik kan me alleen herinneren zijn tekeningen boeiend te vinden. Het werk van Daniels doet ook tekenachtig aan. Dat maakt het ook juist zo fris, zelfs als je nu terug kijkt zijn veel werken (zeker zijn ‘latere’ werk) nog erg fris. Het zijn allemaal eigenlijk gekleurde tekeningen. Als je naar zijn schetsen kijkt zie je snel genoeg dat het hem niet zozeer om dat schilderachtige gaat, maar juist om een conceptuele benadering. Dat is ook niet vreemd als je bedenkt dat zijn grote voorbeelden Magritte, Broodthears en Picabia zijn.

Een misvatting van veel navolgelingen is dat die het juist altijd over de vorm hebben gehad.  Daar is niets mis mee, maar dat is niet waar de ware kracht van Daniels in zit. Hij had net zo goed bij de Nieuwe Wilden kunnen aansluiten qua vorm, maar juist die inhoud maakt hem tot heel wat anders.

Als het gaat om het recente werk, van na de hersenbloeding is dan ook vaak te horen dat zijn werk er minder sterk uit ziet. Daar ben ik het helemaal mee eens, hij schildert niet zo lekker met zijn linkerhand. Maar, wie goed kijkt ziet dat het hem daar nooit om te doen is geweest en dat juist zijn nieuwe werk verder gaat waar hij 20 jaar eerder mee moest stoppen. Nog altijd gaat het over zijn positie ten opzichte van de rest. Nog altijd gaat het om zijn positie ten opzichte van de kunstwereld, de positie van het werk, van het werk ten opzichte van de kunstenaar. Hij kan het alleen niet meer zo lyrisch schilderen. Inhoudelijk echter, gaat het veel dieper.

(Onlangs verscheen in Metropolis M een goed artikel en is er deze monografie waar er juist op die inhoudelijkheid goed wordt ingegaan.)

Hier verder een beeldverslag van wat er zoal bij het Abbe te zien is. Enkele bekende beelden maar ook wat werk wat niet zo vaak te zien is op reproducties.

Rene Daniels - Zonder Titels - Olieverf op doek

Rene Daniels - Zonder Titel - Olieverf op doek

Een boekenkast waarvan de rand nog is afgeplakt met zwarte tape.

Rene Daniels - Zonder Titel - Olieverf op doek (detail)

Rene Daniels - La Muse Venale - Olieverf op doek

Rene Daniels - Academie - Olieverf op canvas

Rene Daniels - Academie - Olieverf op canvas (detail)

Rene Daniels - Ondergronds verbonden - Olieverf op canvas

Rene Daniels - Ondergronds verbonden - Olieverf op canvas (detail)

Rene Daniels - Ondergounds (nog met elkaar) verbonden - Olieverf op doek

Rene Daniels - Twee I's Strijdend om een punt - Olieverf op doek

Rene Daniels - Twee I's Strijdend om een punt - Olieverf op doek (detail)

Rene Daniels - Een I treurend om een punt (Paneel A & Paneel B) - Olieverf op canvas

Rene Daniels - Een I treurend om een punt (Paneel B) - Olieverf op canvas (detail)

Rene Daniels - De Donkere kamer - Olieverf op doek

Rene Daniels - De Donkere kamer - Olieverf op doek (detail)

Rene Daniels - De Geamuzeerde Muze - Olieverf op canvas

Rene Daniels - De Slag om de Twintigste Eeuw - Olieverf op doek

Rene Daniels - Gent - Olieverf op doek

Rene Daniels - Gent - Olieverf op doek (detail)

Rene Daniels - Het Glazen - Olieverf op doek

Rene Daniels Schetsen

Rene Daniels - Historia Mysteria - Olieverf op canvas

Rene Daniels Schetsen

Rene Daniels - Historia Mysteria - Olieverf op canvas

Rene Daniels - Historia Mysteria - Olieverf op canvas (detail)

Het motief van de bol ten opzichte van de planeet is iets dat hij nu weer veelvuldig gebruikt. Alleen plaatst hij nu de tekst René en Aarde erbij. Lijkt me duidelijk.

Rene Daniels - Zonder Titel - Olieverf op doek

Rene Daniels - Hollandse Nieuwe (Hollandse Nieuwe Ontdekt Hoe Hollandse Nieuwe Smaakt) - Olieverf op doek

Rene Daniels - Kades-Kaden Olieverf op doek

Rene Daniels - Lentebloesem - Olieverf op doek

Rene Daniels - Painting on the bullfight - Olieverf op doek

Rene Daniels - Painting on Unknown Languages - Olieverf op doek

Rene Daniels - Zebra (mooie tentoonstellingen) - Olieverf op doek

Rene Daniels - Zebra (mooie tentoonstellingen) - Olieverf op doek (detail)

Rene Daniels - Zig-Zig Zigzag - Olieverf op doek

Dit zou een van zijn laatste werken zijn, erg onheilspellend.

Rene Daniels - Zonder Titel - Olieverf op doek

Rene Daniels - Salle Pacifique - Illusie - Olieverf op doek

Rene Daniels - Het Object - Grammafoonplaat, penseel en verf

Enkele nieuwe werken van de vele. Qua vorm niet zo boeiend, inhoudelijk wel. Let ook op de verwijzingen naar werken binnen zijn ouvre en dan kan niet anders gezegd worden dat de betekenis erg rijk is.

Rene Daniels - Zonder Titel - Viltstift en olieverf op doek

Rene Daniels - Onbekende Titel - Stift op muur

Leuk is dat de middenzaal is besteed aan muziek en promotiemateriaal uit de effenaar waar Rene waarschijnlijk veel mee ophad. Een sfeer wordt neer gezet, maar van echt toevoegende waarde op het werk is het niet.

Punk

Een retrospectief van René Daniels is eigenlijk de enige vorm waarop er een beeld is te krijgen op zijn werk, en dan nog mis je veel. Het Abbe heeft een goede poging gedaan en slaagt er in toch veel er in te houden zonder een bepaald facet echt te missen. Een tentoonstelling die wat dat betreft niet overgeslagen mag worden.

Nog te zien tot en met 23 september in het Abbemuseum te Eindhoven.