Stedelijk Museum Schiedam; Else Alfelt – Eeuwigheid van de maan

Eigenlijk ging ik naar het Stedelijk Museum Schiedam voor de tentoonstelling ‘Liefde voor tekenen’. Daarnaast dwaal ik ook altijd even door het hele museum, je weet immers maar nooit waar […]

Eigenlijk ging ik naar het Stedelijk Museum Schiedam voor de tentoonstelling ‘Liefde voor tekenen’. Daarnaast dwaal ik ook altijd even door het hele museum, je weet immers maar nooit waar je oog door verrast wordt. En zo ook werd ik nu geconfronteerd met het werk van Elsa Alfelt (1910-1974). Links en rechts had ik er wel verwijzingen van voorbij zien komen maar er geen acht op geslagen. De autodidacte Alfelt was een relatief onbekend lid van de Cobra-beweging en stierf onverwachts op 61-jarige leeftijd. Dat iemand zich in de periferie bevindt van prominente leden uit de kunstgeschiedenis klinkt normaal gesproken niet bepaald als een aanbeveling, de nabijheid alleen betekend doorgaans dat het daar bij gebleven is.

Het werk van Alfelt verbaasd me, want het ziet er helemaal niet Cobra-achtig uit. Bij deze werken geen kinderlijke en ruwe energie met verzadigde kleuren, maar poëtische natuurlandschappen in afgewogen zachte maar heldere kleuren. Op sommige werken is een potloodondertekening op het kalk van de gesso te zien, de daaruit ontstane vlakken worden met expressieve penseelstreken ingevuld waarna de verf mat opdroogt. Hoewel het spontane aspect van Cobra in die penseelstreken terug te vinden is houden de overeenkomsten daar wel mee op. De abstracte vertaalslagen van (berg-) landschappen met maan of regenboog krijgen door de leegte tussen de verfvlekken een haast spirituele dimensie. De leegte in de schilderijen is net zo belangrijk als het verfgeweld dat zich tussen die leegtes afspeelt.

De werken zien er nog krachtig en fris uit, ondanks dat ze ruim 75 jaar oud zijn. Links en rechts zie je het wel. Zoals in de hoekjes waar de panelen op een raamwerk getimmerd zijn, daar zie je de spijkertjes onder de verf vandaan kruipen. Ik vermoedt dat de tijdloosheid van deze werken verder zit in het feit dat het juist niet in alle Cobra-clichés stapte. Alfelt wist zich los te werken uit haar eigen tijd en sloeg een eigen weg in.

Het levert bij het Stedelijk Museum Schiedam een onverwachtse ontmoeting op met Alfelt. Niet als het buitenbeentje van Cobra, maar juist van een fenomenale schilder van spirituele maanlandschappen en bergen.

(Bij de foto’s verlies je helaas de kleurkracht en het matte effect van haar schilderijen, zelf gaan kijken is dus de aanbeveling.)

Deze solotentoonstelling met het werk van Else Alfelt is nog tot en met 15 september te zien bij het Stedelijk Museum Schiedam.