SMAK; Uit de Collectie, Verlust der Mitte

Kunst is niet de werkelijkheid. Een nogal boute uitspraak maar kunst is een geïsoleerd deel van onze maatschappij. Niet alleen in sociaal economisch opzicht, maar ook juridisch. Omdat er sprake is van artistieke vrijheid mogen een hoop dingen ineens wel die anders echt niet zouden mogen. Maar ook de context van de plaatsen waar kunst getoond wordt geeft het al aan, alles wat zich binnen die muren begeeft staat even los van de werkelijkheid van alle dag. Het is een plek voor reflectie en contemplatie en dus moet je samen met je jas de dagelijkse sleur achter je laten bij de kluisjes.

Het is ook daarom dat vaak de momenten, daar waar kunst en werkelijkheid elkaar raken er problemen ontstaan. Denk aan de problematiek rondom de Mohammed cartoons. In niet-Westerse culturen is het concept van kunst niet bekend, en vandaar de ophef.

Maar in musea geld dus ook, dat de werkelijkheid nooit echt het museum in gehaald wordt. Het lijkt er echter op dat het SMAK er op dit moment welbewust een loopje mee neemt. Op verschillende gelaagdheden. Er is een deel in scene gezet. Een tweede deel is openlijke kritiek op gronden waarop vrijwel alle (westerse) musea zijn gebouwd, namelijk de uitbuiting van anderen. En een derde deel is daadwerkelijk wat het is, hoe klein het ook is.

Het grootste raadsel is alleen dat er nergens op de website gecommuniceerd wordt hierover. De schok is dan ook des te groter als je binnen komt… de werkelijkheid komt binnen. Het gaat hier niet over ‘kunst’ zoals we dat normaal zien. Hier staan de inhoud en de kritiek centraal.

Het eerste deel zijn werken uit modernistische traditie, ver weg van het dagelijkse leven zou je zeggen. Maar in de zaal liggen allemaal bedden. Bedden met dekens, en koffers. Duidelijk geen aangename plek om te slapen maar de referentie naar vluchtelingen is overduidelijk. Aangrijpend is het in elk geval, vooral wanneer je de kleine kinderbedjes, met een klein koffertje en speelgoed ziet.

Uit de Collectie, Verlust der Mitte, Overzicht

Antonio Saura – Le Grand Cure – Olieverf op canvas, 1959-1960

Dan Flavin – The Diagonal of May 25th, 1963 – TL-licht

David Hockney – Man Stood In Front of His House With Rain Descending (The Idiot) – Olieverf op canvas, 1962

Evelyne Axell – Esprit Critique – Olieverf op plexiglas, aluminium en hout, 1970

Luc Peire – Realites 60 – Olieverf op canvas, 1959

Marcel Broodthaers – Museum-Museum – Twee zeefdrukken, 1972 & La Faute D’Orthographe (Mea Culpa) – Zeefdruk, 1964

Maurice Wyckaert – Met Karel naar Marke – Olieverf op cnvas, 1961-1962

Pierre Alechinsky – Nuages en Pantalans – Olieverf op canvas, 1957

Reiner Lucassen – Portret van A,F, als Mike Hammer – Acrylverf op canvas, 1971

Roel D’Haese – Chanson Triste – Walnoot, 1963

Sol LeWitt – Incomplete Open Cube – Gelakt aluminium, 1974

Een tweede deel gaat aan de haal met de Belgische relatie met Congo. Voor wie niet bekend is met de geschiedenis van Belgisch Congo, dat was tussen 1908 en 1960 geen plaats voor menselijkheid. In het museum is iets dat doet lijken op een dorp nagebouwd. Er is zowel plaatselijke economie te zien (het leeghalen van electronische apparatuur voor chips, het maken van schoenen etc etc) als propaganda om vooral te investeren. Afijn, het moge duidelijk zijn dat ook hier de werkelijkheid, de koloniale geschiedenis zowel toen als nu, naar binnen komt. Want natuurlijk heeft het Westen nu in zekere zin nog steeds een koloniale rol in relatie tot veel voormalige koloniën. Nu is dat eerder economische uitbuiting in plaats van slavernij. Ik vraag me af of ze er nu niet slechter vanaf zijn dan toen?

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Invest in Congo

Het derde deel, en eigenlijk is dat nauwelijks zichtbaar, is dat er daadwerkelijk vluchtelingen worden opgenomen in het museum. De recreatieruimte wordt daadwerkelijk gebruikt als dusdanig voor de mensen die elders in het museum overnachten.

Invest in Congo (Recreatieruimte)

Al met al een erg opmerkelijke museumpresentatie die een hoop problemen aan de kaak stelt.  Nog te zien tot en met 28 augustus bij het SMAK te Gent.