Slow Burn

Het concept van een white cube vind ik behoorlijk achterhaald. In eerste instantie omdat volledige autonomie van een ruimte natuurlijk niet bestaat. Alsof kunst in zijn meest meerduidige vorm zou ontstaan in een vacuum. Je kunt natuurlijk een poging wagen een ruimte te scheppen die de condities heeft om zo neutraal mogelijk te zijn. Immers, een ruimte met veel beladenheid dringt de betekenis van die ruimte ook op. Denk daarbij aan Manifesta afgelopen jaar waarbij de mijnbouw zo aanwezig is dat sommige werken daar presenteren simpelweg het werk geen recht zou doen. De ruimte is dus altijd beladen.

Een volgende rede waarom het idee white cube achterhaald is, is omdat de betekenis van een werk ogenschijnlijk inwisselbaar is. Oftewel, een werk wacht in een ruimte in de ene stad hangt, zou hetzelfde zijn als aan de andere kant van de wereld.  Die neutraliteit is schijn want de geografie waarbinnen een werk zich toont maakt dat het ook een andere betekenis heeft. Niet zo zeer de ruimte zelf maar ook het werk heeft niets aan die neutraliteit omdat die neutraliteit ook niet in het werk aanwezig is.

Dit bij elkaar opgeteld betekend dat een ruimte het werk bepaald, en andersom. Deze twee zijn altijd in een soort dans met elkaar en in het ideale geval kantelen ze ook elkaars betekenis. 1+1=3.

Slow Burn is een tentoonstelling op een alles behalve neutrale plek; een zojuist verlaten trein-loods van 15.000 m2. De afgelopen 150 jaar zijn daar treinen gerepareerd. Dat laat natuurlijk zo zijn sporen achter in een ruimte. Dat maakt het ook een prachtige uitdagende ruimte. Dit is geen plek voor kleine poetische ingrepen, hiervoor heb je kunstenaars nodig met grote heldere gebaren. Maar het moet niet rommelig worden, dan verdwijnt het snel als een kameleon in de ruimte zoals ruis in ruis ook wegvalt. In het ideale geval zijn het dan ook nog eens werken die een relatie aangaan met die geschiedenis van de locatie. Dat hoeft niet direct een kunstenaar te zijn die er weer een trein in zet, maar bij wijze van spreken zou dat een interessante relatie zijn met de ruimte.

Maar Slow Burn mist vaak die binding met de ruimte, veel werken zijn te rommelig voor de locatie of hadden simpelweg overal te zien kunnen zijn. De grote gebaren zijn er wel maar vallen in enkele gevallen weg tegen de achtergrond. Zoals het werk van Peter Buggenhout wat juist in een meer nette ruimte meer indruk zou maken. De films zijn allemaal goed gepresenteerd met goede akoestiek maar het is er zo donker dat een bankje niet te vinden is. Er hangen bij veel werken keurige borden met tekst, alleen soms zijn de borden niet te vinden. Daarbij komt dat de teksten goed zijn, maar wel flinke lappen. Daar moet je maar net zin in hebben en ik moet ook toegeven dat dus niet overal te hebben gehad.

Dat zou allemaal op zich niet zo erg zijn, maar voor een entree van 15 euro mag je meer verwachten. Ter vergelijking, Manifesta was 10 euro, het Stedelijk is 15 euro. Als je kijkt naar de prijs-kwaliteitverhouding gaat er dan toch iets mis. Als je daarbij ook nog eens rekenschap neemt van dat er slechts 13 kunstenaars werk tonen is dat ook minimaal. Dat betekend ook dat er ruim 1,100 m2 per kunstenaar beschikbaar is. Dat wordt bij lange na niet gehaald en er is dan ook relatief veel lege ruimte. Het voordeel is wel dat het gebouw in alle rust te zien is.

Toch wil dat niet zeggen dat er geen goed werk te zien is, er zitten enkele spannende en frisse dingen bij. Maar een echte relatie aangaan met de context gebeurt minimaal. Dat zijn eerder curatele problemen dan die van de werken. Het is simpelweg zo dat ze vaak elders net zo goed te zien hadden kunnen zijn.

Al met al valt Slow Burn tegen en is vooral een gemiste kans als tentoonstelling. De werken op zich is een ander verhaal, maar daarvoor hoeven ze niet per se in deze loods te zien te zijn.

Een scherp werk van Jorge Macchi die een klok op iets voor elf uur heeft laten vastlopen aan het plafond. De rand van de projectie wordt benut als een beeldend element.

Jorge Macchi – 10,51

Het werk van Diego Bianchi is een gang waar je je als bezoeker doorheen moet werken. Daar gebeuren zo af en toe spannende dingen in maar het doet ook veel aan als een absurde collectie rommel.

Diego Bianchi – Feel Free Feel Fear

Diego Bianchi – Feel Free Feel Fear (detail)

Diego Bianchi – Feel Free Feel Fear (detail)

Diego Bianchi – Feel Free Feel Fear (detail)

Phyllida Barlow

Tarek Zaki

Tarek Zaki (detail)

Zoals gezegd wordt het werk van Peter Buggenhout overrompeld door de locatie. Wat jammer is want het werk op zich had op een andere locatie heel sterk gewerkt.

Peter Buggenhout

Peter Buggenhout

Het werk van Burkad Blumlein bestaat uit vele kleinere werken. Helaas is het hier niet zo zeer de ruis van de ruimte die overweldigend werkt maar juist de grootte ervan. Doordat er daarbij veel staat ga je ook meer langs de werken dolen dan echt kijken. De poetische kwaliteiten van het werk worden zo door de locatie eigenlijk helemaal overrompeld.

Burkad Blumlein – Still, A Converstion on Time (overzicht)

De grotere statements weten overigens zich wel staande te houden.

Burkad Blumlein – Still, A Converstion on Time

Burkad Blumlein – Still, A Converstion on Time

Burkad Blumlein – Still, A Converstion on Time

Het werk van Joshiah McElheny maakt gebruik van filmprojecties en spiegels. Dat levert opmerkelijke beelden op en weet dan ook direct te boeien.

Joshiah McElheny – The Past Was A Mirage I’d Left Far Behind

Joshiah McElheny – The Past Was A Mirage I’d Left Far Behind

Een van de meest sterke werken is het volgende van Tsang Kin-Wah. Er worden steeds meer slangen van woorden getoond op de vloer in een duistere ruimte. Het geluid loopt daarin mee en weet zo een sterke spanningsboog op te bouwen waarbij beeld, tekst en geluid samen een naar een climax gaan.

Tsang Kin-Wah

Tsang Kin-Wah

Een veenlijk, of iets dat er op lijkt past wel met de grauwheid van de ruimte. Wederom had dit werk er waarschijnlijk in een white cube sterker uitgezien. Toch kantelen hier context en beeld mooi samen naar meerduidige betekenissen.

Robert Kusmirowski – In the Same Time

Robert Kusmirowski – In the Same Time (detail)

Broersen en Lukacs tonen een prachtig mooie rendering van een decoratief element dat rustig ronddraait. Mooi beeld maar waarom dat hier nu te zien moet zijn is mij volstrekt onduidelijk.

Broersen & lukacs – News from Nowhere

Op puur effectbejag werkt het werk van Zilvinas Kempinas waarbij een flinke hoeveelheid ventilators hoeveelheden tape (niet het plakband maar dat van cassetterecorders ) steeds wild door de ruimte heen sturen. Vanwege de veelheid en de snelheid van de bewegingen weet het wel indruk te maken, dat het puur een effect is is op zich niet zo heel problematisch.

Zilvinas Kempinas – Live Transmission

De tentoonstelling Slow Burn is nog tot en met 23 Juni bij de Spoorzone te Tilburg.