PST; Comrades of Time

Een poosje geleden opende in Project Space Tilburg de tentoonstelling Comrades of Time. Curator Bas van den Hurk maakte na aanleiding van oa de tekst Comrades of Time van Boris Groys met daarin een flinke line-up aan kunstenaars:

Josh Smith, Gedi Sibony, Rachel Koolen, Thomas I’Anson, Klara Liden, Koen Delaere, Amanda Ross-Ho en tenslotte ook Bas van den Hurk zelf. De line-up verdient al een compliment, want naast nationaal (Delaere en Van den Hurk) ook internationaal (Jost Smith en Liden) ook jong en opkomende (zoals I’Anson) kunstenaars.

Het is lastig de gelaagdheid van de tentoonstelling in zijn geheel te beschrijven, er zijn namelijk meerdere gelaagdheden die zowel in de tentoonstelling zelf, als inhoudelijk aanwezig zijn. Van den Hurk heeft goed zijn best gedaan de tentoonstelling inhoudelijk en conceptueel toegankelijk te maken, de tekst van Groys is aanwezig, een publicatie met een uitleg van werk tot werk en een website waar alles ook rustig valt na te lezen. Dit alles is in relatief behapbare taal. Nog een compliment dus.

Waar gaat de tentoonstelling dan zoal over? Een van die lagen is de vraag hoe kunst nu nog hedendaags kan zijn vanuit de canonieke vorm. Hoe kunnen werken die doorgaans als ‘vaststaand’  zich in een soort ‘nu’ bevinden en daarmee om wisselende interpretatie vragen. Groys heeft het in zijn tekst over videokunst. Als je een videowerk kijkt zit je in een continue interpretatie. Je kijkt met de film mee. In die zin is de film dus altijd hedendaags, in het ‘nu’. Als je in die beredenering meegaat is een schilderij een vaststaand gegeven, immers, je ziet wat je ziet en dat veranderd niet iedere seconde. Van den Hurk stelt dat dit wel meevalt. Niet alleen is het natuurlijk zo dat de context van een werk kan veranderen en dus de betekenis, of dat iedereen er anders naar kijkt. Maar ook is het zo dat een werk wel degelijk een meegaand in zijn eigen ‘nu’ gaat. Dit is misschien het best uit te leggen aan de hand van een klassiek schilderij, we zien wat er is afgebeeld, een soort venster naar een realiteit. Daardoor kunnen we naar een andere realiteit vluchten (escapisme, romantiek, en in vooral juist veel films). Maar als het werk de realiteit vertegenwoordigt raakt dat je dus juist als toeschouwer. Zo hangt er iets wat ooit een deur moet zijn geweest. Dat knalt bijna zo hard op je als toeschouwer in dat je daarna pas gaat kijken wat de betekenis daarvan zou kunnen zijn. Deze is vervolgens zo ambigu dat je niets anders kunt dan steeds heroverwegen van wat er te zien is.

Een belangrijk aspect wat ook in de tentoonstelling aanwezig is is het idee dat we met meerdere kunstenaars onderdeel van deze tijd zijn en ons daartoe verhouden. Tezamen dus. Dat ook met het oog op hoe de kunsten op dit moment onder vuur liggen vanuit politieke en maatschappelijke hoek. In tijden waarin de lijnen tussen een netwerk steeds korter maar ook globaler lijken te worden ligt een groep denkers en heroverwegers van idealen meer dan ooit massaal onder vuur. De ‘gewone’ mens zit in een kokon van een soort kapitalistisch denken en is vooral bang dat te verliezen wat deze heeft, er is geen utopie meer maar een strikt individueel verlangen naar koopkracht. Het ontbreekt aan visie. Het Modernisme, ook al zijn we daar voorbij, had in elk geval een visie, een utopie. Een tentoonstelling als deze laat niet zo zeer een systeem zien van een utopie, maar wel dat er zonder enige ironie een optie gedaan kan worden van een visie. Dat doet denken aan de tentoonstelling onlangs in de Vleeshal, waar ook kunstenaars leken terug te grijpen op een modernistische gedachtengang van een visie opperen. Alleen gebeurt dat nu hier een stuk compacter en ook scherper.

Afijn, zoals al te lezen valt, het is een tentoonstelling die op veel lagen inhoudelijk uitdaagt en opnieuw te bezien valt. Maar er is natuurlijk ook echt wat te zien.

Amanda Ross-Ho - Triangles and Teak Reams - Diverse materialen

Amanda Ross-Ho - Triangles and Teak Reams - Diverse materialen (detail)

Bas van den Hurk - Untitled (suit #1) - Kleding

Gedi Sibony - Six Day Switch Back - 135x79cm Deur of wat er van over is

Gedi Sibony - Six Day Switch Back - 135x79cm Deur of wat er van over is (detail)

Josh Smith - Untitleds (Palette Paintings) - 51x41cm & 61x26cm Olieverf op canvas

Josh Smith - Untitleds (Palette Paintings) - 51x41cm & 61x26cm Olieverf op canvas

Josh Smith - Untitleds (Palette Paintings) - 51x41cm & 61x26cm Olieverf op canvas (detail)

Klara Liden - Bodies of Society - 4,06minuten PAL filmloop

Koen Delaere - Untitled - 110x190cm Olieverf en spuitbus op canvas

Koen Delaere - Untitled - 110x190cm Olieverf en spuitbus op canvas (detail)

Rachel Koolen - Self Potrait in Drag - Diverse materialen

Rachel Koolen - Self Potrait in Drag - Diverse materialen (detail)

Thomas I'Anson - Something Mattered - 380x310cm 3 kleuren offset litho (50x50cm per stuk)

Thomas I'Anson - Something Mattered - 380x310cm 3 kleuren offset litho (50x50cm per stuk) (detail)

Een tentoonstelling die dus eigenlijk niet het zien waard is, want daarmee zou deze blogpost afdoende kunnen zijn, maar het ervaren waard is. Als toeschouwer sta je continu op je tenen om het te heroverwegen. Ieder beeld plaatst een nieuwe context bij de ander. Het gebeurt zelden dat je als toeschouwer op zoveel fronten je zeilen moet bijzetten om erin mee te gaan, dat is een kwaliteit die maar weinig tentoonstellingen hebben. Natuurlijk, als je gerustgesteld wilt worden door het kijken naar mooi werk, dan moet je hier niet zijn. Maar als je echt geïnspireerd wilt raken, aan het denken gezet wilt worden en ook gewoon eens scherpe kunst wilt zien, dan is dit een must-visit. En nogmaals, niet alleen kijken, maar ook het ervaren van het overwegen van betekenis.

Comrades of  Time is nog te zien tot en met 14 juni bij Project Space Tilburg, in Tilburg dus.