PARK; Rewriting the Future

Op sommige dagen vraag ik me af wat er gebeurd was als ik dingen anders had gedaan. Wat als ik nou niet voor de kunstacademie had gekozen, maar iets anders? Was ik meer gelukkig geweest met een 9-tot 5-baan? Had ik dan op dezelfde plek gewoond? Wat als ik nooit met Lost-Painters.nl begonnen was? Het zijn “wat als?” vragen die iedereen zich wel eens stelt.

Iets meer dan tien jaar geleden woonde ik nog in Tilburg en raakte betrokken bij een kunstinitiatief in de voormalige Goretti-kapel. Ooit was het bedoelt als concertzaal, toen werd het een kapel voor een meisjesschool, een gymzaal, een atelier en daarna een veelal lege tentoonstellingsruimte. Het was aanleiding voor Rob Moonen om samen met andere kunstenaars uit Tilburg om er voor te zorgen dat het structureel gebruikt zou worden; het werd PARK.

Ongeveer tien jaar later, en voor mij zes verhuizingen verder, werd ik opnieuw benaderd. Dit keer om na te denken over wat die tien jaar PARK betekent hebben en wat de toekomst zou brengen. Het is verleidelijk om symbolisch met tien jonge kunstenaars een groepstentoonstelling te maken, zo zouden zij de toekomst belichamen. Mij lijkt het meer zinnig om de route die PARK in die tien jaar heeft genomen, ook daarin mee te nemen. Niet alleen is de ruimte grondig verbouwd en is het interessant om dat inzichtelijk te maken, ook de voorgeschiedenis voordat het PARK werd is relevant. Sommige keuzes zijn onherroepelijk en bepalen zo de keuzes nu, en in de toekomst.

Het werk van Amrith de Zoete had ik een paar keer eerder gezien, zijn ‘koorddanser’ laat de lagen van tijd op de muren zien. Het was een van de eerste werken waarvan ik wist dat het mooi tot zijn recht zou komen in de ruimte. Bij de installatie bleek dat meer complex dan gedacht. De voorzetwanden zouden niet tegen de kracht van de machine opkunnen en dus moest een deel van die wand verwijderd worden. Een cadeautje, want niet alleen zie je nu hoe de lagen verf verdwijnen op de oude zuil van de kapel, je kunt de achterzijdes van die voorzetwanden van de tentoonstellingsruimte zien. De constructie die PARK ook is. Bij mijn atelierbezoek aan De Zoete bleek hij bezig met een nieuw werk dat langzaam zou ademen. Een poëtische beleving van tijd en menselijkheid voor die me zeer gepast leek voor deze tentoonstelling zonder dat het een letterlijke vertaling zou worden.

In het werk van Dario D’Aronco verwonder ik mij over zijn klassieke beeldtaal waarin vorm centraal stond, klassieke motieven met een vies groen- bruine beschildering, gemaakt in hypermoderne 3D- prints. Het ziet er oud als oude bronzen sculpturen met vreemde beeldelementen die het tegelijk hedendaags maken. Bij het ateliergesprek dat ik met hem deed bleek D’Aronco te zijn opgegroeid nabij de plek waar de heilige Goretti woonde. Dat gelukkig toeval leidde er toe dat D’Aronco een geheel nieuwe reeks iconische sculpturen maakte waarin haar levensverhaal centraal staat. Het werk gaat zo ook over de naamgever van de kapel waar PARK nu huist.

Wat me opvalt aan het werk van Anna Sandri is de vreemde opeenstapeling van tijd in haar installaties. Het is een combinatie van traditionele iconografie, met hedendaagse led-schermpjes met blacklight en glow-in-the-dark effecten. Herkenbare materialen maar allemaal uit andere tijden, het is zowel hedendaags, als retro als oud. Deze toch vanzelfsprekend ogende combinatie is in zekere zin de perfecte tussenschakel tussen de technologische werken van De Zoete, D’Aronco en Jonker.

Ook Frederique Jonker houdt van felle kleuren. Hoewel geen glow-in-the-dark, voelen de neon-groene en roze kleuren net zo retro als bij Sandri. Het overweldigende werk van Jonker is eigenlijk te intens om te bekijken zoals je normaal doet met schilderijen. De totale overload aan visuele stimulaties kun je eigenlijk niet zien als een blik op een andere realiteit zoals de meeste schilderkunst, maar moet je deze fysiek ervaren. Ik vermoed dat ze dat zelf ook doet tijdens het werken er aan. Iedere schilderkunstige ingeving wordt op intuïtitieve wijze verwerkt in het schilderij. Van penseelstreken naar airbrush, spuitbus, potlood, stift of gewoon met de handen is visuele informatie op het doek geplaatst. Deze opeenstapeling van keuzes beschouw ik als het condenseren van tijd. Niet alleen de tijd die nodig is om het maken van het werk zelf, maar ook al die schilderende uren van Jonker die er aan vooraf zijn gegaan. Het ontleden ervan is voor de toeschouwer onbegonnen werk, maar je kunt het wel voelen.

Het werk van Maaike Kramer stond hoog op mijn verlanglijstje. De constructies met beton zijn als sculptuur indrukwekkend, een tweede blik toont de prachtige details. Wie goed kijkt ziet schetsen van hoe het beeld tot stand komt en daarbijbehorende calculaties en overwegingen. Het werk toont daarmee niet alleen het eindresultaat maar ook de weg ernaartoe. Omdat PARK een lastige ruimte is waarbij je bij de ingang al eigenlijk de gehele ruimte kunt overzien vroeg ik haar een architectonische interventie te doen, zo ontstaat er een ruimtelijke dynamiek in de ruimte. Het bleek allesbepalend voor de verdere indeling. De combinatie van grote schilderijen van Jonker moest automatisch naar de centrale achterwand. De werken van De Zoete daartussen en de werken van D’Aronco in de grote hoek links bij binnenkomst. Het werk van Sandri moest vanzelfsprekend naar het te verduisteren balkon. Zo viel de tentoonstelling als puzzelstukjes in elkaar.

Het eindresultaat is misschien wat het publiek ziet, maar de weg ernaartoe is minstens zo relevant. Natuurlijk, er zijn ook keuzes niet gemaakt. Er waren andere kunstenaars die ook passend waren geweest maar om diverse redenen niet haalbaar waren, zoals de tijdsplanning of budget-overwegingen. Toch hoop ik dat dit artikel toch meer inzage geeft in hoe ik het aangepakt heb en waarom. Want niet alleen maakt deze tentoonstelling nu onderdeel uit van de geschiedenis van PARK, het speelt wellicht ook een rol voor verdere tentoonstellingen.

Hoe deze tentoonstelling mijn toekomst herschreven heeft weet ik nog niet, maar het zal daarin zeker een rol spelen. Met nadrukkelijke dank aan de kunstenaars en het team van PARK.

Zie hier voor meer achtergrond informatie.