Een half jaar geleden zag ik in Haarlem een overzicht van Nederlandse kunst en de zee. Bij Van Bommel Van Dam gaan Nederlandse kunstenaars een zelfde relatie aan met het landschap. Daar zijn meerdere tentoonstellingen te zien op dit moment die handelen over het landschap. Dit artikel verwijst naar ‘Rob Moonen – The Other Horizon’ en ‘uit de verzameling; Landschappen’. Morgen publiceer ik ‘Mapping the Landscape’ waarin jonge kunstenaars de relatie met het landschap aangaan.
Een landschap is een ruimtelijkheid waarin de aarde overgaat in de lucht. Een landschap hoeft helemaal geen horizon te hebben, deze kan ook rustig een heel andere vorm hebben dan een strakke horizontale lijn. Opmerkelijk is dan ook dat er bij Van Bommel Van Dam zelfs verticale werken te zien zijn en werken zonder herleidbare horizon. De suggestie van landschappelijkheid is in enkele gevallen totaal afwezig en verschijnt enkel in de context van de tentoonstelling te herleiden.
Rob Moonen (1958) heeft heel consequent foto’s gemaakt van zeezichten met de horizon in het midden. Alle foto’s laten hetzelfde zien en zijn toch niet hetzelfde. Dat doet denken aan het werk van Wout Berger. Het onderscheid zit hem echter in het feit dat de locatie van Moonen zijn beelden steeds totaal anders is, zijn beelden komen uit alle uithoeken van de wereld daar waar de beelden van Berger juist geworteld waren in steeds hetzelfde uitzicht. Het is een nuance verschil die grote gevolgen heeft voor de betekenis. De ogenschijnlijke locatie is steeds hetzelfde, het uiteindelijke beeld is overal anders en toch heeft het allemaal een zelfde potentie.
(Het werk van Rob Moonen is helaas lastig te fotograferen door de reflecties. De catalogus van deze werken ‘infinite loop’ is een aanrader omdat ze door het kader van het boek nog meer werken tot elkaar en in elkaar)
De ‘Landschappen’ is een kleine selectie van werken uit de collectie van het museum van landschappen waar steeds andere ideeen over het samenkomen van die aarde met die lucht in beeld gevat zijn. Grote verassing is het vroege figuratieve werk van Jan Schoonhoven wat mij volstrekt onbekend was.
Hier ook een werk van Moonen, al is het dit maal een film. Opvallend vond ik onderstaande deel waarbij het onderste bijna echt beeldschermruis is geworden. Het geluid en de horizon verklappen dat het niet om ruis gaat maar een zee.
Bij Rene Korten dringt het idee van een landschap niet zo naar voren maar een landschappelijkheid past wel bij het beeld.
Het onderstaande beeld lijkt last te hebben van reflecties maar het is echt matte acrylverf.
Heel subtiel geschilderd kader, het had een print kunnen zijn maar is het niet.
Vroeg werk van Loek Grootjans.
Vroeg werk uit 1955 van Jan Schoonhoven.
Deze tentoonstellingen zijn nog te zien tot en met 6 januari bij Museum van Bommel van Dam te Venlo. Dus wie het nog wil zien moet een beetje haast maken.