MORE; Bob Ross – Happy Painting

Bob Ross is een fenomeen. Met zijn afrohaar, eenvoudige bloes, spijkerbroek en zalvende stem die “beating the devil out of it” zegt terwijl hij de kwast met terpentine schoonmaakt. We zien enkel hem en het doek waar hij aan werkt tegen een zwarte achtergrond. Met Alzarin Crimson, Sap Green, Van Dyke Brown en andere pigmenten zette hij moeiteloos zijn “happy trees” op het doek.

Het zijn landschappen van 46 bij 62cm met romatische luchten en “mighty mountains”. Verdeeld over 31 seizoenen met elk 13 afleveringen van een half uur toont Bob Ross hoe “anyone can do it.” Schilderen is niet moeilijk en “fine art” voor het museum, het kan ook gewoon “happy painting” zijn. En als er even iets mis gaat worden het “happy little accidents”. “To me, that’s what’s so fantastic about painting: Each and every person will paint differently. That’s what makes it special.” Iedereen is al bij voorbaat geslaagd. “If painting does nothing else for you, it should make you happy.”

Je zou Bob Ross kunnen beschouwen als de ultieme amateur. Het ontbreken van de scherpe randjes en het afvinken aan de clichés van esthetische landschappen. Zoals ook Andy Warhol en Jeff Koons de banale schoonheid vieren, iets is mooi omdat het mooi is.

In de afleveringen laat Bob Ross zien hoe eenvoudig het is om met groene penseelstreken bomen te suggereren, hoe je met witte verf en een paletmes besneeuwde bergtoppen of juist kolkende watervallen op het doek zet. Hij laat zien dat met de juiste kleurkeuze en je bewust zijn van de rest van het beeld, heel veel kan. Je kunt dus ook daadwerkelijk schilderkunstige technieken van leren.

De impact die zijn programma had is dan ook moeilijk te overschatten. Zelfs ruim 25 jaar nadat de laatste aflevering werd opgenomen wordt het nog uitgezonden en bekeken door miljoenen mensen. Ze zullen lang niet allemaal de kwast ter hand genomen hebben, maar er zullen ook heel veel mensen bij zitten hebben die dat wel gedaan hebben.

De eerste museale solotentoonstelling van Bob Ross ter wereld is in het More Museum. Het had een knaller van een blockbuster moeten zijn maar het is door Corona iets anders gelopen dit jaar.

Tegen een zwarte achtergrond staat een enkele tientallen eenvoudige ezels. Op elke ezel staat één van de handzame doeken van de hand van de meester. Het is wat dat beterft net zo’n bescheiden presentatie als dat hij zelf in de afleveringen was. In de zaalboekjes staat bij alle schilderijen een QR code die je naar de desbetreffende aflevering stuurt op YouTube.

Van een afstandje overtuigen de doeken net zo als dat ze dat deden op de beeldbuis. Van dichtbij beschouwt komen de werken minder sterk over als autonome schilderijen. Bob Ross was een goede leermeester maar geen uitgesproken schilder. Het gebrek aan scherpe randjes maakt dat het heel anonieme beelden worden. De techniek zelf is dan wat er overblijft. De culturele bijdrage van Bob Ross zijn duidelijk niet zijn schilderijen, maar juist alles er omheen.

Met zijn kenmerkende verschijning liet hij zien dat iedereen kan schilderen, iedereen kan zonder enige pretentie even kunstenaar zijn. Het hele aura van het kunstenaarschap is wat Bob Ross zo relevant maakt. De schilderijen komen daar slechts uit voort. Want, wie wil er niet even bijzonder zijn en iets moois maken? Hij is de ultieme creativiteit-held geworden door te laten zien dat wij het ook allemaal kunnen. Dat er afgelopen jaar Bob Ross monopoly, een tosti-ijzer en speelkaarten met zijn verschijning en werk verschenen is dan ook geen toeval. Wat dat betreft is het opvallend dat het merchandise-aanbod bij de museumshop nog meevalt.

De tentoonstelling is dan ook geen viering van enkel zijn werk, maar van zijn volledige culturele nalatenschap. En dat is meer dan terrecht. Voor iedere cultuurliefhebber, en iedereen die wil leren schilderen is de tentoonstelling verplichte kost.

Het is dan ook te hopen dat de lockdown voor 11 april weer aanzienlijk versoepeld worden of dat de tentoonstelling verlengd kan worden. Maar de glossy (die dienst doet als catalogus) is ook on-line te bestellen.