Marres; The Unwritten – Over vergeten, zoekgeraakte en onvoltooide geschiedenis

Voor degenen die nu denken, ik heb die foto’s al eerder voorbij zien komen, dat klopt. Vandaag had de website een crash en helaas ging deze pagina daarmee verloren. Oftewel, gaat deze review nu in de herkansing. Stiekem is het ook wel ironisch, een stuk wat gaat over geschiedenis en manipulatie daarvan voor een tweede keer te schrijven. De vraag is dan ook bijna automatisch in hoeverre deze tekst beter is, of anders dan de vorige.

Want niet alleen de overwinnaar schrijft geschiedenis, ook simpelweg hetgeen wat er toevallig bewaart blijft. Niet alles blijft bewaard, soms omdat het te weinig van waarde is, maar ook omdat het te fragiel is om te bewaren. Maar ook, door handelen van mensen wordt geschiedenis continue gevormd. Het verleden is weliswaar gebeurt, dat maakt het nog geen statisch vaststaand gegeven.

Binnen deze tentoonstelling zie je hoe het verleden veranderd door manipulatie of nieuwe vondsten. De geschiedenis is soms vergeten, kwijt of simpelweg onvolledig. Maar ook kan de geschiedenis fictief zijn. Door middel van propaganda wordt het heden maar ook vaak geschiedenis gemanipuleerd. Voor die manipulatie zijn kunstenaars van wezenlijk belang, kunstenaars geven de geschiedenis een beeld. Denk alleen al maar aan al die portretten van staatshoofden die de kunst rijk is. Afgezien van wat olijke portretten door Goya zullen vele koningen en keizers toch wel wat geoptimaliseerd zijn naar de smaak van het publiek.

Staatsportretten zijn er niet te zien bij Marres, maar wel de portretten van dictators als onschuldige jongetjes. De naam in kleine letters onder het portret onthuld naar welk dan nog onschuldig gezichtje je zit te kijken. Of een film waarbij een tunnel tot een fictief eiland moest leiden en zo als vakantie-oord moest bestaan, blijkt geheel fictief maar wel daadwerkelijk overwogen waarmee het een mogelijke geschiedenis toont. Of een portret met water, geschilderd op een heet stuk graniet (of iets wat daar op lijkt), het verdwijnt direct door de verdamping maar toch blijft de maker het beeld tot in den treuren maken, zonder ooit hetzelfde beeld te scheppen.

Zo toont ieder werk binnen deze tentoonstelling een mechanisme wat van toepassing is, of van invloed op de perceptie van het verleden. Niet per se het verleden dat voor ons allen van toepassing is, al zullen de paralellen er zeer zeker zijn. Het belang van het verleden wordt er niet minder op, het bepaald hoe we zijn geworden, wie we nu zijn. Wat onze moraal is en onze kijk op de toekomst. Dat de geschiedenis waarop die waarden en normen gebaseerd zijn even flexibel zijn als die geschiedenis, wordt eveneens getoond in die manipuleerbare geschiedenis.

Dat maakt deze tentoonstelling de moeite waard om te zien. Je moet er even wat tijd voor uittrekken, al is het maar om alle films rustig te bekijken, maar dan heb je ook wat. Een aanrader dus