Kunstmuseum Den Haag; Walter Swennen

In een interview verwijst de schilder Walter Swennen (1946) naar Het Imaginaire Museum van Andre Malreux. In dat boek van Malreux wordt impliciet gesteld dat de kunstgeschiedenis dat is, wat fotografisch te reproduceren is. Volgens Swennen is dat een misvatting. “Het deel van het schilderij dat niet fotogeniek is, dat is het schilderij. “

Zijn werk ‘Zonder Titel (Beste P, bis)’ uit 1984, is een goed voorbeeld van waar die grens tussen het fotografische en het schilderkunstige aan rde orde is. Wat het voorstelt is namelijk overduidelijk, het is een opengepelde banaan tegen een donkere achtergrond. Maar, de voorstelling op het grote doek is schetsmatig geschilderd. Het is grof en ogenschijnlijk vlug gedaan. Met grote vegen wit en gele verf is het idee van een banaan gesuggereerd. Hier en daar druipt de verf. De donkere achtergrond bevindt zich in dezelfde ruimte als de banaan, hoewel de fotografische reproducties van het schilderij bijna de suggestie van diepte geven, lijkt de achtergrond in het echt soms door de dikke kloddders verf dichterbij te zijn dan de banaan. Swennen heeft er duidelijk alles aan gedaan om de mogelijke illusie van een schilderkunstige realistische banaan te dwars bomen. In de linkerbovenhoek staat de tekst ‘Beste P, bis’ in een niet al te soepel handschrift. Zoals er in het dagelijks leven ook geen tekst in de lucht zweeft, bevestigd het nogmaals dat het om een schilderij gaat.

Waar kijken we dan wel naar? Een schilderij van een bananenschil is iets anders dan daadwerkelijk een bananenschil, en ook anders dan een afbeelding van een bananenschil. We kunnen het hebben over wat een bananenschil betekend, maar Swennen gaat veel verder in de vraag wat een schilderij als betekenis dragend object betekend.

In het retrospectief dat in het Kunstmuseum te zien is zijn pakweg 60 werken te zien. De vroegste werken zijn uit de jaren ’80 en de meest recente van 2020. Bij sommige kunstenaars zie je een duidelijke ontwikkeling die zich in de loop van het oeuvre ontvouwt, maar bij Swennen zie je dat totaal niet. Ieder werk is totaal anders dan het andere werk. Hoewel hij soms bepaalde motieven zoals een schedel meermaals hanteerd is deze steeds totaal anders geschilderd. Denk je van het ene schilderij er eindelijk grip op te hebben en loop je naar het volgende, is het alsof er iemand op de snelweg even aan de handrem trekt. Steeds opnieuw werpt Swennen raadsels op in schilderijen die zowel vorm, beeld en tekst kunnen zijn.

Deze tentoonstelling is geen lichte kost voor de argeloze toeschouwer, maar voor de fijnproever een fenomenaal overzicht van een enigmatische schilder.

Hier volgt een fotografisch beeldverslag, maar zoals Swennen al duidelijk liet merken zijn deze foto’s niet het schilderij, maar slechts de afbeelding ervan.