Kröller-Müller Museum; Charlotte Posenenske – Lexicon van oneindige beweging

Waar ik het werk van Charlotte Posenenske (1930-1985) voor het eerst ben tegengekomen weet ik niet meer. Het moet werk zijn geweest uit de Serie B dat mijn aandacht trok. Relatief eenvoudige vormen van 70 bij 140 cm uit aluminium in primaire kleuren. Toch hebben ze een enorme visuele kracht. Stuk voor stuk, of juist hele reeksen bij elkaar. Niet veel later kwam ik Serie D tegen. Enorme sculpturen van industriële ventilatieschachten. Hoewel esthetisch heel anders geldt ook hiervoor dat het soms zeer complexe assemblages kunnen zijn, maar soms ook niet.

Het oeuvre van Posenenske (waarvan Serie B en Serie D het meest zichtbaar zijn) is in een pakweg drie jaar tot stand gekomen. Toen keerde ze de kunsten de rug toe. Het kunstpubliek was haar te beperkt en haar bedoelingen werden onvoldoende begrepen. Voor haar was een kunstwerk niet een unieke uitkomst van een uniek idee, maar een herhaalbaar object dat maatschappelijke problemen aankaart. Het biedt betekenis aan een publiek, hopelijk voor iedereen.

Nog altijd kun je werk bestellen vanuit de opties die door Posenenske zijn geformuleerd. Zij bedacht een aantal systemen (de series) en het publiek mag dat naar eigen inzicht opnieuw betekenis geven. Het werk van Posenenske mag je namelijk zelf veranderen.

Uiteraard, je kunt een kunstwerk gewoon mooi vinden. Daarnaast kan het werk ook een zeker maatschappelijk belang dienen. Vragen stellen over hoe we met waarde en betekenis omgaan. Zo beschouwt is de impact van veel kunst erg beperkt. Hoewel er daadwerkelijk oorlogen gestopt zijn door kunstwerken zijn dat de uitzonderingen op de regel. Dat Posenenske lange tijd niet meer als kunstenaar actief was is dan ook niet zo vreemd. Je kunt beter daadwerkelijk de wereld beter maken dan er enkel over nadenken of hopen dat een kunstwerk dat gaat doen.

Na een aantal jaar kwam Posenenske trouwens tot inkeer. Hoewel ze na die drie jaar geen nieuwe werken aan haar oeuvre heeft toegevoegd worden ze sindsdien weer getoond en werkte ze mee aan presentaties ervan.

Momenteel is er overzichts presentatie te zien bij het Kröller-Müller museum. Hier wordt haar werk in relatie gebracht tot het werk ook van twee Ruth Bachanan en Yeb Wiersma die een vergelijkbare houding aannemen in hun werk. Posenenske wordt vaak onder de minimalisten geschoven en hoewel dat juist is gezien het tijdsbeeld legt deze presentatie dankzij Bachanan en Wiersme meer de nadruk op die sociale houding die ook direct het onderscheid maakt tussen Posenenske en bijvoorbeeld Judd of LeWitt. De meeste minimalisten waren vooral de formele kwaliteiten van objecten aan het aftasten. Posenenske was duidelijk op zoek naar een maatschappelijke impact voor alle mensen.

Niet alleen is dit een fijn overzicht van het werk van Posenenske als zodanig. De twee hedendaagse toevoegingen maken duidelijk dat de ambities van Posenenske en de grondhouding van haar nog altijd springlevend zijn.

Deze tentoonstelling is nog tot en met 15 september te zien bij het Kröller-Müller museum te Otterlo.