![Gisteren liep ik door het centrum van Amsterdam en viel me ineens de etalage van de Bijenkorf op. Normaal niet maar nu wel. De Bijenkorf feliciteert het Stedelijk met haar […]](https://i0.wp.com/www.lost-painters.nl/wp-content/uploads/Bijenkorf.jpg?resize=640%2C250 "Het lijkt net kunst.")
Gisteren liep ik door het centrum van Amsterdam en viel me ineens de etalage van de Bijenkorf op. Normaal niet maar nu wel. De Bijenkorf feliciteert het Stedelijk met haar opening en heeft ter ere daarvan enkele etalages ingericht waarvan onderstaande toch wel erg veel op hedendaagse kunst lijkt. Of misschien ook wel is.
Het valt op, omdat het blijkbaar aan een ‘idee’ van hedendaagse kunst voldoet in de clichématigheid van haar verschijning. Hoe ziet hedendaagse kunst er uit? En zijn er blijkbaar niet die dat ‘idee’ van hedendaagse kunst inzetten om ‘hedendaags’ werk te maken? Betekent dat niet dat de hedendaagse kunst er over 10 jaar ontzettend gedateerd uit ziet?
Kunst in de etalage van de Bijenkorf
Ver voor jouw tijd.. 😉 Werd deze etalage regelmatig ingericht als kunstetalage..Toen was kunst nog iets wat er gewoon bij hoorde. Ik dacht dat Benno Premsela dat toen deed? Die etalages waren soms legendarisch..
@Erik, geen idee ik geloof je direct. 😉 Ik kom sowieso zelden langs de Bijenkorf. Het was dat ik dit keer er langs liep ipv fietste anders had ik het waarschijnlijk niet opgemerkt.
@Niek, als dit in een gerenommeerde galerie had gestaan, was je er dan zonder meer van uitgegaan dat het ‘kunst’ zou zijn? Los van je inhoudelijke oordeel erover. Een interessante vraag, waarbij persoon (wie heeft het gemaakt?) en plaats (waar is het te zien?) een rol spelen (je zou er haast een standaard marketingprincipe op los kunnen laten). Mijn eigen perceptie is, dat als ik dit 1-op-1 in een galerie zou zien, er serieus over na zou gaan denken, met mijn eigen referentiekader (m.b.t. de kunst). Deze opstelling in een dergelijke (commerciële) setting aantreffen zet evenwel aan tot denken en vooral de vraag wie het heeft gemaakt (en hoe belangrijk dat wellicht is (geworden)). Zou het door een kunstenaar zijn gemaakt, dan zou het iets kunnen zeggen over de rol van kunst en de kunstenaar in de hedendaagse maatschappij (en ook het ‘vermarketen’ van kunst), maar zou het door een etaleur zijn gemaakt (en dat is mijn sterke vermoeden bij het aanschouwen van deze foto’s), dan wordt het al snel een schertsende weergave van wat kunst tegenwoordig moet voorstellen. De hedendaagse kunstenaar die serieus bezig is met zijn stiel zou de algemene mening die men heeft over hem alleen maar bevestigd zien hierin,
Je opmerking “En zijn er blijkbaar niet die dat ‘idee’ van hedendaagse kunst inzetten om ‘hedendaags’ werk te maken?” deed bij mij een belletje rinkelen, omdat het precies het onderbuikgevoel samenvat dat ik kreeg bij het aanschouwen van de werken van Pim Kersten tijdens die discussie laatst; het voldoet aan een heersend idee (inclusief mooie uiteenzettingen), maar wil ik de kunstenaar geloven in zijn oprechtheid, of is hij vooral bezig met ‘hoe het zou moeten zijn’?
Eigenlijk zou een galerie die etaleur moeten uitnodigen voor een expositie en dan kijken wat er gebeurt. 😉
Leuk dat je dit soort dingen opmerkt trouwens, mag zeker een terugkerende rubriek worden!
@Ilja,
Goede vragen.
Allereerst ga ik er altijd van uit dat hetgeen ik zie in een kunstcontext, galerie of museum of kunstinstelling, altijd bedoelt is als kunst. Simpelweg omdat het in zekere zin afgesneden wordt van de realiteit. (Zoals een urinoir geen kunstwerk is, totdat deze getoond wordt als een kunstwerk). Dat wil niet zeggen dat je sommige dingen kunt ‘herkennen’ als kunst. Maar daar wordt het soms dus ook erg lastig, zoals dat hier et geval is.
Of Pim Kersten een van de kunstenaars is die dat ‘idee’ in zet weet ik niet, het is natuurlijk ook voor een groot gedeelte conditionering. Ik weet ook niet of dat dan dus oprecht of onoprecht is. Ik hanteer zelf ook bepaalde condities om mijn werk te maken, sommige bewust andere misschien alleen maar vanuit dat kader vanwaaruit ik werk.
Ik zal eens kijken of ik de etaleur in kwestie kan achterhalen. Het is inderdaad een zeer interessante anekdote om meer research na te doen.
Een rubriek is wel erg ambitieus vrees ik. Maar mocht je tips hebben zijn die altijd enorm welkom. Je weet me te vinden ;).
Benno Premsela was van 1956 t/m 1962 hoofd van de etalage-afdeling van De Bijenkorf, en maakte daar naam en faam. Ik herinner me dat tijdens de regelmatige bezoekjes met mijn vader aan Amsterdam, naast een rondvaart (altijd weer spannend, vooral met wind en golven op het IJ), een bezoek aan de betoverende etalages van De Bijenkorf vaste prik waren: ze waren een begrip in die tijd. Het is merkwaardig dat Premsela niet genoemd wordt in onderstaand stukje van hun website (http://www.debijenkorf.nl/geschiedenis), maar ontwerper en winkel gingen indertijd niet zonder problemen uiteen.
“Etalages
Hadden etalages in vroeger tijden de functie als lokmiddel, tegenwoordig is de etalage een podium voor het proclameren van een stijl en sfeer. De etalages van de Bijenkorf zijn vaak kunstwerken die de klanten verrassen en inspireren. Ze spreken tot de verbeelding. Maar de Bijenkorf heeft naast prachtige etalages ook ludieke acties in de hoeketalage van het filiaal in Amsterdam. Zo schreef Theodor Holman daar in 24 uur een boek, was Mathilde Willink in 1977 te zien als etalagepop en beschilderde Karel Appel in 1986 een Mercedes. Beleving in etalages staat centraal. Viktor & Rolf toverden in 2009 de etalages om tot een 3D versie van het sprookjesboek dat zij bij de Bijenkorf lanceerden. Nespresso opende een koffiebar die toegankelijk was vanaf de Dam en Het Nationale Ballet en Holland Festival gebruiken de hoeketalage als het kleinste podia tijdens hun festivals.”
@Henkjan, Dankjewel voor de aanvullingen. allemaal van voor mijn tijd ;).
@Niek,
Ik zou ook verwachten dat de gepresenteerde setting bij de Bijenkorf niet als ‘serieuze kunst’ hoeft te worden opgevat, maar gezien de reactie van Henkjan over wat er allemaal voor kunstzinnige activiteiten in de etalages van de Bijenkorf hebben plaatsgevonden, zou je daar zomaar aan kunnen gaan twijfelen, want het zou zeer zeker een uiting van een kunstenaar kunnen zijn die (mede door de presentatie) iets aan de kaak wil stellen. Nogmaals, ik ga daar niet van uit, maar zeker weten doen we het niet (totdat de maker bekend is).
Dat principe zou je dus ook kunnen doortrekken naar (bijvoorbeeld) de galeriewereld en de hedendaagse kunst die daar te zien is. Ik ben geen kunstenaar (verre van zelfs), maar al geruime tijd een fervent bezoeker van museau en galeries en wat ik bij mezelf heb bemerkt is dat kunstenaars mij heel veel kunnen voorschotelen, zolang mij de ruimte wordt geboden om tot op zekere hoogte mee te kunnen gaan in hun proces. Jij noemt oprecht/onoprecht, maar ik heb het in die context liever over authenticiteit. En dat is moeilijk te meten en blijft voor een groot deel een onderbuikgevoel en ook zeker een kwestie van persoonlijke smaak! Zo deden bijvoorbeeld jouw werken ‘Motief’ en ‘Glas’ (esthetisch gezien) meteen aan Jan Schoonhoven denken, maar door de ’twist’ en (dus) zeker ook het materiaalgebruik maak je het tot iets van jezelf, dit alles natuurlijk los gezien van de beweegredenen, het streven naar een objectieve waarde delen jullie beide, als ik het voorzichtig mag inschatten. Pim Kersten heeft mij wat betreft authenticiteit in ieder geval niet kunnen overtuigen, het is lullig om te zeggen, maar het wordt (gebaseerd op de foto’s op zijn website) nooit meer dan inferieure varianten op het werk van Bas van den Hurk.
Wat de rubriek betreft: er gebeurt genoeg buiten de galeries, dus ik doelde met name op dat stukje, ter afwisseling. 😉 Ga zo door.!
@Ilja, Tips zijn altijd welkom, helaas zijn veel niet kunstinstellingen (musea/galerie/initiatieven) slecht te vinden voor me en ook vaak dus onbekend. Mocht je iets zien wat boeiend kan zijn, laat het me weten.
Over authenticiteit, daar kom ik zo snel even niet uit. Het is een genuanceerd gebied wat vaak op onderbuik berust, maar ook verbonden is aan feitelijkheden die vaak historisch zijn. De kennis bepaald ook iets. Zo was ik zojuist bij een tentoonstelling waar peren van Van Gogh (als in de echte peren) in een blok beton gegoten waren. Dat moet je maar net weten/geloven want anders bleef het een blok beton.
Zou daar eerst eens wat verder in moeten duiken om daar dus echt uitspraken over te kunnen doen.
Ik mis in deze discussie, en wat daaraan vooraf ging, een aantal dingen. Het gevoel en het vermogen om het beeldende te bezien vanuit nog een andere context en het te beoordelen op zijn intrinsieke kwaliteiten. Het proberen te kenschetsen wijkt misschien al zover af van waar naar gezocht wordt door de kunstenaar, dat daar al het schisma ontstaat. De context waaruit een werk is ontstaan en zich bevindt zal altijd breder zijn of afwijken van dat waar het mee vergeleken wordt en de subjectieve interpretatie die daaraan vooraf ging. Dat is iets om in acht te nemen. Moet een werk of de kritiek gaan over een dichtgetimmerd verhaal of moet het ruimte geven aan onze verbeelding? Of moet een werk zoveel afstand nemen van alles wat we al kennen? Dat de maker zich bewust is van het hedendaagse kunst discours leek mij overbodig te vertellen. Ik zou meer vragen stellen.
@J, je moet hier even iets duidelijker aangeven waar je precies op reageert. En waarop welk stuk slaat, ik kan je namelijk niet helemaal volgen.
@Niek, ik dacht dat het duidelijk was, hoe dan ook, in dit geval de discussie over het werk van Pim.
J,
De balans wordt altijd achteraf opgemaakt, van Gogh lijkt me daarvan een goed voorbeeld. Dat interpretatie (door anderen) vaak afwijkt van de intenties van de kunstenaar is onontkoombaar, kunst is geen wetenschap…en wat mij betreft maar goed ook…
“Moet een werk of de kritiek gaan over een dichtgetimmerd verhaal of moet het ruimte geven aan onze verbeelding? Of moet een werk zoveel afstand nemen van alles wat we al kennen?”
Het is kunst…alles is mogelijk zou ik zeggen.
uit Vrijuit liegen tegen het publiek van Jan Verwoert, “Als je aan de cultuur deelneemt , met andere mensen wilt omgaan en wilt zien wat ze je te zeggen of te laten zien hebben, dan is het een voorwaarde dat je aannames over mensen opschort; dat je geen moralist bent maar gewoon kunt luisteren en kijken naar wat ze je te zeggen of te laten zien hebben. Als we elkaar werkelijk kenden, zouden we niet nieuwsgierig zijn en openstaan voor anderen of nieuwe dingen of bereid zijn mensen zichzelf te laten heruitvinden en te laten zijn wat ze willen zijn in plaats van wat de maatschappelijke instituten waartoe ze behoren (zoals hun gezin of gemeenschap) zeggen dat ze moeten zijn.”
@J. Opmerkelijk citaat waarin iemand zegt moraal te moeten opschorten, terwijl de hele citaat moralistisch van opzet is ;).
Je legt me de woorden in de mond Niek. Tezamen met het vorige relaas van J. maak ik er uit op dat er kortweg geen kritiek kan/mag worden geleverd op het werk van een kunstenaar, omdat ‘de context waaruit een werk is ontstaan en zich bevindt altijd breder zal zijn of afwijken van dat waar het mee vergeleken wordt en de subjectieve interpretatie die daaraan vooraf ging’. De kijker verwordt zodoende in de ogen van deze J. tot een hedendaagse weergave van het gepeupel, dat alles wat hen wordt voorgeschoteld maar dient te slikken, omdat ze niet bij zinnen zijn om al het moois dat zich voor hun ogen ontvouwt te kunnen begrijpen, laat staan waarderen. De kunstenaar in z’n ivoren toren, zijn we die fase niet allang gepasseerd..?
@Ilja,
Dat wil niet zeggen dat we uit mogen gaan van goede intenties van de maker. En dat wil ook niet zeggen dat de interpretatie altijd juist is. Sterker nog, de meeste critici kijken niet eens en schrijven alleen maar naar de monden van de vertegenwoordigers en waar de persoon in kwestie al geexposeert heeft.
Niek, als ik het goed heb begrepen werden de (goede) intenties van de maker bevraagd in jouw inleidende stukje, maar los van déze context wil ik er normaal gesproken wel in den beginne van uitgaan dat ‘kunst’ in een galerie als kunst bedoeld is, zoals jij zelf al omschreef (“Allereerst ga ik er altijd van uit dat hetgeen ik zie in een kunstcontext, galerie of museum of kunstinstelling, altijd bedoelt is als kunst.”) Of refereer jij niet aan deze intenties? Hetzelfde geldt voor interpretatie. Al helemaal wat kunst betreft. Ik merkte al eerder op dat kunst niet gelijk is aan de wetenschap, die per definitie streeft naar fundamentele kennis. Wat mezelf betreft houdt het zoveel in dat er in kunst geen intrinsieke waarheid is, maar dat kunstenaars zich natuurlijk (!) het recht mogen voorhouden om daarnaar op zoek te gaan; Mondriaan vond die waarheid bijvoorbeeld in de horizontalen en de verticalen, daar valt – gezien zijn context – niets op af te dingen. De surrealisten waren het vast niet met hem eens, maar ook zij hadden hun eigen waarheid, die niet minder waar was en is dan die van de ‘neo-plasticisten’.
Wat betreft je mening over de objectiviteit van ‘de meeste critici’ ben ik benieuwd hoe je tot deze mening komt. Temeer omdat ik inmiddels ook wel begrijp dat je een bepaalde loyaliteit naar Pim Kersten hebt, die – en het kwartje is eindelijk gevallen – toch wel over erg lange tenen blijkt te beschikken op het moment dat zijn werk wordt bekritiseerd.
@ilja, In dit specifieke geval, de Bijenkorf, bevraag ik die oprechtheid omdat het buiten de reguliere kunstcontext een loopje lijkt te nemen met hedendaagse kunst. Als de etalage in een reguliere kunstcontext was gepresenteerd was ik er van uit gegaan dat het wel serieus zou zijn of in elk geval, het zou minder vraagtekens hebben. De kennis van de maker etc maakt beeld inzichtelijker op de intenties.
Met betrekking tot de meeste critici, ik kan je melden dat het bijwonen van persopeningen erg teleurstellend is. Meer uitleg wil ik je persoonlijk wel eens vertellen maar niet hier op het blog. (Overigens, niet zo zeer loyaliteit naar Kersten toe, het is loyaliteit naar kunstenaars in het algemeen. Je zult me dan ook zelden betrappen op negatieve uitlatingen op de site.)
@Ilja, ik vind je kritiek gewoon niet terecht, de vergelijking die je maakt met het werk van Bas van den Hurk onterecht en niet ter zake doende en hermetisch van aard.
@Niek,
Ik denk dat we het wel eens zijn wat betreft kunstcontext en in hoeverre je het dan serieus moet nemen, we omschrijven het alleen iets anders.
Wat je andere opmerking betreft begrijp ik het ook wel, er is een verschil tussen kritiek geven / kritisch zijn en negatieve uitlatingen doen over iemand(s) werk. In je recensies sijpelt je persoonlijke mening toch altijd wel door, zonder dat het respectloos wordt. En daar ben ik in principe ook wel voor, het brengt me bij
@Pim Kersten,
Natuurlijk begrijp ik dat je het niet leuk vindt dat ik je werk bekritiseer, al begon het in eerste instantie met een bezoek aan Kunstpodium T. waar ik opmerkelijke overeenkomsten zag tussen jouw werk en dat van Bas van den Hurk. Temeer omdat het in Tilburg was, de thuisbasis van van den Hurk en het jou ongetwijfeld bekende Whatspace-initiatief. Dat je mijn kritiek onterecht, niet ter zake doend en hermetisch (?) vindt, doet wat mij betreft niets af aan die eerdere constatering, maar dat neemt niet weg dat ik me inderdaad wat ongenuanceerd heb uitgedrukt, wat niet handig is en zeker niet op een dergelijke indirecte manier van communiceren, zoals deze website. De fervente manier waarop anoniem je met analyses en citaten je werk steeds probeerde te verdedigen, verleidde mij evenwel telkens tot een tegenreactie waar – en zoveel is me inmiddels duidelijk geworden – we niet uit zullen komen, in ieder geval niet in de context van deze website, wie weet komen we elkaar eens tegen. Ik wens je in ieder geval veel succes en wijsheid voor de toekomst.
@Ilja, Akkoord 🙂 En ja, dat sijpelt toch wel door maar laat dialoog open en is ook veel opbouwender. Het afbranden van kunstenaars doe ik liever niet aan, daar besteed ik dan gewoon geen aandacht aan ;).
Enneh, je weet wel dat J. in dit geval totaal iemand anders is dan Pim Kersten?
Niek, duidelijk. 😉
Wat betreft je laatste opmerking zal ik me beperken door te zeggen dat ik door mijn beroepsmatige achtergrond middels een paar simpele foefjes die stelling met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid durf te betwisten. En daar wil ik het graag bij laten. 😉
Beste Ilja, ik werd net even gemailed door een vriend en collega (die in dit topic onder de naam J. schrijft). Ik ben verbaast dat je werkelijk in iedere reactie mijn naam hanteert, om je eigen argumenten kracht bij te zetten. Ergens voel ik me gevleid daar deze discussie soms interessante punten raakt. Grappig vind ik je aannames die de plank misslaan (o.a. dat ik J. zou zijn? Je simpele foefjes lijken nogal te falen), jammer vind ik de structurele verkeerde registers die je open trekt. Je denken, in pretentieuze taal gemaskeerd, zit in de basis vaak al fout; het maakt je kortzichtig (je mist wel erg veel), ongenuanceerd en zeer, zeer gefrustreerd. Misschien getrouwd met en beinvloed door een zeer slechte verbitterde kunstenaar? Zo lijkt het. Je mag me afbranden wat je wilt – ook van achter je schermpje waar je je prettig lijkt te voelen – het maakt mij echt niet uit – weer zo’n irrationele aanname trouwens van je, dat ik je kritiek erg vind (je onderbuik gevoel?? Wat een grap) Ik word slechts misselijk en chagrijnig van je jammerlijke manier van kijken en redeneren (ook dat lulverhaal over authenticiteit) – vanuit een ivoren toren – , niet van je onzinnige kritiek.
Whatspace is mij zeer zeker bekend, hun filosofie soms zelfs dierbaar. Ik exposeer met ze tijdens de cultuurnacht in Tilburg maar ik kan je de 27e op de opening helaas niet live te woord staan omdat ik daar niet aanwezig kan zijn.
Welterusten.
http://mistermotley.nl/2012/09/27/Het_Museum_in_de_Etalage/
@Michiel, Dankjewel voor de verheldering, het betrof dus daadwerkelijk een werk van een kunstenaar die juist dit spel probeerde te spelen.
Elke Baggen, ‘Things that look like things that look like they mean things’
(heb die blog op Motley gemist)
Michiel,
Dank je voor de link, erg verhelderend! En ook blij met de conclusie. 🙂
Pim Kersten,
Wat een botte reactie, voor zover je mij van ongenuanceerdheid beticht, weet je dat vervolgens in je reactie op zijn minst te evenaren. In eerdere reacties waarin ik mijn twijfels uitte over de authenticiteit van je werk, benoemde ik al het besef dat het medium in ethisch opzicht daarvoor niet bepaald geschikt is, maar de nieuwsgierigheid heeft het uiteindelijk toch gewonnen van de rede. Achteraf betreur ik dat, al ben ik tevens van mening die misstap in mijn voorlaatste reactie enigszins te hebben rechtgezet. Ik was voornemens je eerstvolgende opening te bezoeken, zodat we persoonlijk over je werk van mening zouden kunnen wisselen, maar je reactie sluit wat mij betreft alle gelegenheid tot een open gesprek uit, temeer omdat je woorden en het daarin verpakte sentiment elkaar op alle fronten tegenspreken.
Ilja, je moet de boel niet omdraaien; jij bent degene geweest die ongenuanceerd en bot vanuit een vreemd soort bewijsdrift op jacht ging. Ik ben helemaal voor verschillende opvattingen mits ze aftastend en opbouwend zijn, dan mag er ook alle kritiek zijn. Hoe jij de zaken benaderd is van het laagste soort, ongeacht je dure woorden. Dat je na je uiteenzetting van al je onvrede nog even snel toevoegd dat dit medium daarvoor niet geschikt is, is natuurlijk een grote farse. De vernietiging van een open gesprek ligt vanaf het eerste moment bij jou.
farCe dus. Duur woord.
Ilja, het is inderdaad opvallend dat je het werk van pim kersten als voorbeeld hebt willen stellen en hier steeds op terugkwam. Dat is niet zo netjes, maar je hebt er wel een zenuw mee geraakt. Ik ben enigsinds bekend met pim uit het tilburgse circuit en ja, er zijn zeker overeenkomsten te noemen tussen zijn kunstwerken en die van bas vd hurk. Op zich niet vreemd, het tilburgse kunstwereldje is een klein wereldje waarin je elkaar snel tegenkomt en gaat samenwerken en elkaar natuurlijk ook beinvloedt. En het is ook in tilburg wel vaker gezegd dat pim teveel naar bas kijkt vooral omdat zijn werk de afgelopen jaren een transformatie richting de stijl van vd hurk heeft gemaakt en dat weet pim zelf heus ook wel, al zal hij dat nooit zo toegeven. en zoals je in zijn reacties kunt lezen kan hij nog al een driftig mannetje zijn, dus er wordt ook niet over gesproken, maar als pim op zoek gaat naar een eigen identiteit zonder zich te willen verstoppen achter theoretische teksten die hij gelezen heeft dan zou het niet slecht voor hem zijn.
Natuurlijk zijn er overeenkomsten, zeer zeker. En als ik een tenstoonstelling in Tilburg maak onder de naam Autonomy + dan weet ik echt wel wat ik doe. Sowieso zijn vragen over authenticiteit namelijk een onderdeel van wat ik probeer te duiden als autonomie. Maar daar is door Ilja nooit naar gevraagd. Er is geen enkele toenadering geweest. Zelf heb ik dit op verschillende manieren geprobeerd duidelijk te maken, het is niet aangekomen. Maar sommige sommen kun je ook zelf uitrekenen.
pim, zowel ilja en jij hebben een punt maar ik heb als ik de eerdere “discussies” lees geen zin om daar hier verder op in te gaan, dat komt wel als ik je weer tegen kom. ik wist trouwens niet dat jij die show bij kunstpodium t had gecureert, maar dat je gevraagd bent door niek? groet
@k; lijkt me een goed idee. Geen idee wie je bent trouwens maar dat merk ik dan wel wanneer we elkaar treffen. Ik heb de tentoonstelling ook niet gecureert. Dat deed estafette, en ik meen dat Niek mee nagedacht heeft over de kandidaat kunstenaars. Maar als deelnemer van een tentoonstelling maak je hem ook (mede) lijkt me zo.