Galerie Wilms – A Group Show – Stefan à Wengen, Aaron van Erp, Matijs van de Kerkhof, Maria Smits

Normaal gesproken let ik niet op de titels van groepstentoonstellingen van galeries. De titels van tentoonstellingen zijn soms wel degelijk de moeite waard om naar te kijken.

Bij solopresentaties is het mogelijk dat de kunstenaar een statement maakt met de titel. Het is ook niet vreemd dat deze dat kan doen, door middel van de titel is het mogelijk dat de bijzonderheden van het werk (hetgeen wat het werk, formeel of inhoudelijk bijzonder maakt tegenover dat andere kunstenaars) benadrukt worden. De kunstenaar accentueert zijn positie ten op zichtte van al die anderen.

Bij een duopresentatie wordt het al complexer. Als de kunstenaars zelf gekozen hebben om samen iets te doen mag je er van uit gaan dat er op bepaalde wijze een overkoepelend belang is. Wederom kan dat zowel formeel als inhoudelijk zijn, of simpelweg op basis van vriendschap. Allemaal heel legitiem. De twee posities vormen samen een lijn. Wie twee punten met de pen op een tekenvel zet, kan een rechte lijn trekken. Daarmee kunnen de kunstenaars ten opzichte van elkaar een statement maken ook in de titel, het maakt de spanning tussen de twee duidelijk.

Op het moment dat je drie of meer punten op het papier kunt zetten, ontstaat er geen lijn, maar een vlak waartussen of zelfs waarbinnen de posities zich begeven. Dan wordt een titel vaak een overkoepelend thema. Het verschil met de eerdere tentoonstellingsvormen is eigenlijk dat een groepspresentatie onder een overkoepelende titel eerder suggereert dat alle kunstenaars vergelijkbaar zijn, dan radicaal andere posities innemen tegenover hetgeen er buiten de presentatieruimte valt.

In het ideale geval heb je een constellatie van 3 of 4 kunstenaars omdat die dan nog echt diametraal tegenover elkaar kunnen staan, waar de ene links gaat, gaat de ander naar rechts, naar boven, of naar onderen. Bij 3 kunstenaars is het natuurlijk mogelijk dat de 3e kunstenaar exact op de lijn van de andere twee valt, al is die kans natuurlijk erg klein. Bij 4 kunstenaars is de kans dat er 1 van de 4 al in het veld bevinden groter, maar in het ideale geval staan ze radicaal tegenover elkaar waardoor er toch nog mogelijkheid is tot radicaliteit maar ook een zekere overkoepelende uitspraak. Het moge duidelijk zijn dat vanaf het aantal van 5 en meer dit veel problematischer wordt. Dit is slechts een metafoor en deze heeft ook zo zijn beperkingen, maar het zal niemand verbazen dat een kunstwerk van een kunstenaar in een constellatie van vele verschillende kunstwerken van andere kunstenaars in een andere mate zijn betekenis behoudt, zeker als er een overkoepelend thema benoemd is in de vorm van een titel.

Dat hoeft natuurlijk geen enkel probleem te zijn. Het levert bij goed samengestelde tentoonstellingen een extra betekenis op of een verduidelijking van een ondergeschoven betekenis aan het werk. Daarbij is het ook mogelijk dat er tussen de kunstwerken in een ruimte ontstaat die de mogelijkheid van een nieuw beeld schept. Het grijze gebied wat je in dat vlak op papier hebt staan zijn allemaal mogelijke posities die je nog niet gezien hebt, maar wel kunt indenken.

Waarom is de titel van deze tentoonstelling dan zo opmerkelijk? Simpelweg omdat deze geen enkele uitspraak doet behalve haar vorm duidelijk maken; een groepstentoonstelling. Geen enkel statement wordt de kunstenaars op gedrongen behalve dat de werken tot elkaar zich in de ruimte verhouden. Hierdoor relateren de werken weliswaar aan elkaar, maar waar het zwaartepunt ligt bepaal je als toeschouwer geheel zelf. Dat deze tentoonstelling met 4 kunstenaars een redelijk klein veld bestrijken gezien de overeenkomstige formele en inhoudelijke kwaliteiten is dan ook geen enkel probleem.

Waar dit zwaartepunt bij deze tentoonstelling vervolgens dan ook ligt ga ik hier niet verklappen. Ik denk dat iedereen dat hier prima kan inschatten.

Toch wil ik nog even het werk van Matijs van de Kerkhof (1977) nadrukkelijk noemen. Zijn werk viel eerder al op bij RAW Art Fair 2014, duidelijk een kundige schilder die zijn tijd heeft genomen om zijn materiaal echt te beheersen en tot een eigen beeldtaal te komen.

Grote versies van de afbeeldingen door erop te klikken.