![Portretten. De afgelopen zes eeuwen moeten er miljoenen, zo niet miljarden gemaakt zijn. Hoewel de gelijkenis waarschijnlijk lang niet altijd even treffend is geweest tot de uitvinding van de fotografie, […]](https://i0.wp.com/www.lost-painters.nl/wp-content/uploads/2022/01/Fries-Museum.jpg?resize=640%2C250 "Fries Museum; Icons")
Portretten. De afgelopen zes eeuwen moeten er miljoenen, zo niet miljarden gemaakt zijn. Hoewel de gelijkenis waarschijnlijk lang niet altijd even treffend is geweest tot de uitvinding van de fotografie, was het de manier om bijvoorbeeld mensen te memoreren of om de macht van een heerser uit te dragen. Getuige daarvan zijn de enorme hoeveelheden (groeps-)portretten van edelen, prinsen, gravinnen en notabelen. Maar denk ook aan de munten waarvan de kopzijde traditioneel een portret van de keizer/koning toont. Zo was direct duidelijk wie de machthebber was. Het ging dus vooral over de gelijkenis en de uitstraling van de geportretteerde. Sommige kunstenaars wisten daar handig mee om te gaan en werden bij de adel geliefd of werden zelfs hofschilder.
De uitvinding van de fotografie maakte dat kunstenaar los kwamen uit het keurslijf van gelijkenis en daarmee ontstond er ruimte om ook artistiek veel meer ruimte in te nemen. Niet langer was het enkel de geportretteerde die van belang was, de artistieke vertaalslag werd belangrijker.
Het mooie is dat sindsdien niet alleen de geportreteerde er toe doet, maar dus ook de maker en de context waarin het beeld zich begeeft. Een werk van Andy Warhol is een aanzienlijk ander beeld dan Alex Katz, wat weer totaal anders is als een portret van Rembrandt. Tel daarbij op het verhaal van degene die op het werk staat en je krijgt een mooie samenkomst van verschillende geschiedenissen.
De tentoonstelling Icons is een staalkaart aan portretten door de eeuwen heen. Een aanzienlijk deel van de tentoonstelling komt uit de National Portrait Gallery en dat wordt samengebracht met werken uit het Fries Museum. Het maakt dat er genoeg topstukken aanwezig zijn om het een boeiende tentoonstelling te maken. Eigenlijk heeft ieder werk een mooi verhaal te vertellen. Soms is het de geportretteerde, soms is het de maker, soms is het de vertaalslag, en soms is het daarnaast ook gewoon een boeiend werk. Dat is lang niet altijd een even positief verhaal, kritische kanttekeningen op de geportretteerde of de maker zijn zeker aanwezig.
De tentoonstelling had een saaie reeks aan koppen kunnen worden. Er zijn er zoveel gemaakt dat ze soms tamelijk fabrieksmatig en ongeïnspireerd zijn. Maar die hangen hier dus niet. De selectie, presentatie en thematische indeling maakt het een gelaagde tentoonstelling waarin de mogelijkheden van zo’n kop op een plat vlak worden getoond. En die zijn er dus nog meer dan genoeg.
De tentoonstelling is ook digitaal te bezoeken met veel toelichting en (over het algemeen) goede fotografische reproducties. In corona-tijden niet geheel overbodig maar mooi gedaan.
Icons Overzicht 
David Hockney – Self-portrait with Charlie – Olieverf op doek, 2005 
Gluck – Zelfportret – Oileverf op doek, 1942 
Barbara Hepworth – Zelfportret – Olieverf en potlood op karton, 1950 
Anthony van Dyck – Zelfportret – Olieverf op doek, omstreeks 1640 
Joshua Reynolds – Zelfportret – Olieverf op doek, omstreeks 1747-1749 
Angelika Kauffmann – Zelfportret – Olieverf op doek, omstreeks 1770-1775 
Doris Zinkeisen – Zelfportret – Olieverf op doek, omstreeks 1929 
Lawrence Alma-Tadema – Lawrence Alma-Tadema & Laura Therese Epps – Olieverf op paneel, 1871-1872 
George Frederic Watts – William Morris – Olieverf op doek, 1870 
Simon Verelst – Nell Gwyn – Olieverf op doek, omstreeks 1680 
Piet van der Hem – Margaretha Zelle alias Mata Hari – Krijt, patsel en gouache op papier, 1914-1915 
Daniel Maclise – Charles Dickens – Olieverf op doek, 1839 
John Collier – Charles Darwin – Olieverf op doek, 1883 
Augustus John – Dylan Thomas – Olieverf op doek, omstreeks 1937-1938 
Godfrey Kneller – Isaac Newton – Olieverf op doek, 1702 
Koos Breukel – Rowan Atkinson – Ontwikkelgelatinedruk, 1993 
Colin Davidson – Ed Sheeran – Olieverf op doek, 2016 
Yousuf Karsh – Elizabth Taylor – Ontwikkelgelatinezilverdruk, 1946 
John Taylor – William Shakespeare – Olieverf op doek, omstreeks 1600-1610 
Anthony van Dyck – George Stuart, heer van Aubigny – Olieverf op doek, omstreeks 1638 
Corneliius Johnson – Arthus Capel, bron Capel & Elizabeth, lady Capel met hun kinderen – Olieverf op doek, omstreeks 1640 
Peter Lely – Anna Hyde, hertogin van York & Koning Jacobus II – Olieverf op doek, omstreeks 1661-1662 
Robert Peake I – Elizabeth, koningin van Bohemen (de Winterkoningin) en keurvorstin van de Palts – Olieverf op doek, omstreeks 1610 
Lee Miller – Leonora Carrington – Ontwikkelgelatinezilverdruk, 1939 
Mario Sorrenti – Kate Moss – Inkjetprint, 1993 
Willem Bartel van der Kooi – Willem Bartel van der Kooi en Dirk Jacobesz Ploegsma – Olieverf op doek, omstreeks 1792 
George Romney – Emma Hamilton – Olieverf op doek, omstreeks 1785 
Michael Craig-Martin – Zaha Hadid – LCD-monitor met software, 2008 
Peter Paul Rubens – Thomas Howard, graaf van Arundel – Olieverf op doek, 1629 
Rembrandt van Rijn – Jan Cornelis Sylvius – Ets, burijn en dorge naald, 1646 
Andy Warhol – Joan Collins – Zeefdruk op synthetische polymeerverf op doek, 1985 
Patrick Heron – TS Eliot – Olieverf op doek, 1949 
Allen Jones – Darcey Bussel – Olieverf op doek, 1994 
Lewis Carroll – Alice Liddel – Moderne albuminedruk, 1858 
Agnus McBean – Audrey Hepburn – Ontwikkelgelatinezilverdruk, 1950 
William Hoare – Ayuba Suleiman Diallo (Job ben Solomon) – Olieverf op doek, 1733 
Patrick Branwell Bronte – Anne Bronte, Amily Bronte & Charlotte Bronte – Olieverf op doek, omstreeks 1834 
Lord Snowdon – David Bowie – Ontwikkelgelatinezilverdruk, 1978 
Jan Mankes – Annie Zernike – Potlood op papier & Olieverf op doek, November 1914 en 1916 
Charles Buchel – Radclyffe Hall – Olieverf op doek, 1918 
Delmar Banner – Beatrix Potter – Olieverf op doek, 1938 
Walter Sickert – Winston Churchhill – Olieverf op doek, 1927 
Gerrit van Honthorst – Koning Karel I – Olieverf op doek, 1628 
Alex Katz – Anna Wintour – Olieverf op doek, 2009 
Pieter Nason – Willem Frederik, vorst en graaf van Nassau-Dietz – Olieverf op doek, omstreeks 1660-1670 & Natasja Kensmil – Albertine Agnes, prinses van Oranje, gravin van Nassau – Olieverf op doek, 2021 
Martin Parr – Vivienne Westwood – Injetdruk, 2012 
Norman Parkinson – Margarat Thatcher – Ontwikkelgelatinezilverdruk, 1981 
Shirin Neshat – Malala Yousafzai – Ontwikkelgelatinezilverdruk, 2018 
John Everett Milais – Louise Jane Jopling – Olieverf op doek, 1879 
Thomas Lawrence – William Wilberforce – Olieverf op doek, 1828 
James Jacques Tissot – Frederick Burnaby – Olieverf op paneel, 1870 
Anoniem – Koning hendrik VIII – Olieverf op paneel, omstreeks 1597-1618
De tentoonstelling is tot en met 9 januari te zien in het Fries Museum te Leeuwarden.
Laat een reactie achter;