Frans Hals Museum; Rineke Dijkstra

Gisteren had ik een afspraak in Haarlem en omdat ik mijn trein miste ben ik maar terug de stad in gegaan en heb onder andere het Frans Hals Museum bezocht. Op de website groots aangekondigd, Rineke Dijkstra als Conversation Piece met de klassiekers.

Natuurlijk, de klassiekers zijn niet voor niets de klassiekers, onderdeel van de canon bepalen ze voor een groot gedeelte onze blik op kunst. Je meten met de klassiekers en niet ten onder gaan is in die zin het bewijs dat je als hedendaags kunstenaar de moeite waard bent.

Rineke Dijkstra (1959) heeft haar sporen als fotograaf inmiddels al lang en breed verdient. Maar hoe sterk zijn die foto’s nu echt? Op het moment dat het zoals nu wordt vergeleken met portretten van meesters uit de Gouden Eeuw valt pas op hoe krachtig haar foto’s eigenlijk zijn. Niet omdat foto’s goed lijken op de mensen die geportretteerd zijn, maar de spanning die er in zit. De schilderijen moeten het vooral hebben van hun bewegelijkheid in emotionele zin, de ziel van de geportretteerde proberen te duiden.

Ondanks mijn aversie voor veel fotografie die de anekdote niet weet te overstijgen blijkt nu hoezeer die anekdote helemaal niet aanwezig is in het werk van Dijkstra. De foto is niet slechts zomaar een portret, op een bepaalde manier weet ze in veel foto’s een spanning in het beeld op te bouwen alsof de foto elk moment kan ontploffen. Of dat zit in de omgang met de geportretteerden of haar techniek weet ik niet en maakt dan ook niet zo veel meer uit. Het uiteindelijke werk kan zich prima meten met die oude klassiekers en dat moet je toch maar net durven.

Punt van kritiek op de tentoonstelling is alleen dat het maar zo weinig is, slechts 9 foto’s (ze staan allemaal in het beeldverslag). Dat is binnen een museum niet bepaald een tentoonstelling te noemen. Met dan in totaal 18 werken die de conversation pieces vormen is het een sympathiek project, maar ik had liever meer gezien. Van de 9 combinaties zijn er een kleine handvol die echt als combinatie de strijd weten aan te gaan. Waren er meer foto’s geweest dan waren combinaties misschien ook gewaagder en interessanter geweest. Een gemiste kans dus.

Rineke Dijkstra is duidelijk een topfotograaf, waarmee een concept als deze erg spannende tentoonstelling zou kunnen opleveren maar helaas niet waar maakt. Dat dat niet te maken heeft met kwaliteit van beide zijden maar met kwantiteit en de scherpte in de combinaties is een zeldzaamheid. Toch is het de moeite waard om te gaan kijken. Want zo vaak krijg je niet de kans om het werk van een fotograaf in een traditie te plaatsen, zowel kwalitatief als historisch gezien.

Johannes Cornelisz Verspronck – Portret van Jacobes Akersloot – Olieverf op doek & Rineke Dijkstra – Lucy, Amsterdam, 23 maart 2008 – Archival inkjetprint

Rineke Dijkstra – Lucy, Amsterdam, 23 maart 2008 – Archival inkjetprint

Johannes Cornelisz Verspronck – Portret van Eva Vos – Olieverf op doek & Rineke Dijkstra – Cecile, Amsterdam 23 maart 2008 – Archival inkjetprint

Johannes Cornelisz Verspronck – Portret van Eva Vos – Olieverf op doek

Rineke Dijkstra – Cecile, Amsterdam 23 maart 2008 – Archival inkjetprint

Johannes Cornelisz Verspronck – Portret van een man – Olieverf op doek & Rineke Dijkstra – Montemor, Portugal, 1 mei 1994 – C-print

Johannes Cornelisz Verspronck – Portret van een man – Olieverf op doek (detail)

Rineke Dijkstra – Montemor, Portugal, 1 mei 1994 – C-print (detail)

Overzicht

Rineke Dijkstra – The Grandchildren of Denise Saul, New York, 15 oktober 2012 – Archival inkjetprint

Rineke Dijkstra – Tex, Amsterdam, 2 augustus 2010 – Archival inkjetprint & Salomon de Bray – Jonge vrouw in fantasiekostuum, wellicht als de legendarische Assyrische koningin Semiramis – Olieverf

Rineke Dijkstra – Tex, Amsterdam, 2 augustus 2010 – Archival inkjetprint

Ook niet de meest gelukkige combinatie, met zo’n klok er tussenin.

Gerard Terborch – Portret van Anthonie Charles de Liedekercke, Willemina van Braeckel en hun zoon Samuel – Olieverf op paneel & Rineke Dijkstra – Jalta Ukraine, 30 juli 1993 – Archival inkjetprint

Ook niet het beste werk van Terborch…

Gerard Terborch – Portret van Anthonie Charles de Liedekercke, Willemina van Braeckel en hun zoon Samuel – Olieverf op paneel

Rineke Dijkstra – Jalta, Ukraine, 30 juli 1993 – Archival inkjetprint

Rineke Dijkstra – Vondelpark, Amsterdam, 19 juni 2005 – C-print

Overzicht

Rineke Dijkstra – Beth, the Krazy House, Liverpool, 22 december 2008 – Archival inkjetprint

Ludof de Jongh – Portret van een vrouw – Olieverf op paneel

Ludof de Jongh – Portret van een vrouw – Olieverf op paneel (detail)

Rineke Dijkstra – Taryn Simon, London, 25 juni 2001 – Archival inkjetprint

Rineke Dijkstra – Taryn Simon, London, 25 juni 2001 – Archival inkjetprint (detail)

De 9 werken van Dijkstra zijn tot en met 29 september te zien in het Frans Hals museum te Haarlem, goed te combineren met een bezoek aan de Hallen (waarover later meer).