De Oude Kerk; Navid Nuur – When Doubt Turns into Destiny

Een kerk zonder geloof is een gebouw. Een kerk is pas een kerk zodra er het vertrouwen wordt gedeeld dat onwaarschijnlijkheden waar zijn. Onwaarschijnlijkheden zoals het geloof in mensen die over water lopen (Matteüs 14:22-33), water in wijn kunnen veranderen (Johannes 2:1-11) of zelfs hele oceanen kunnen buigen naar hun wil (Exodus 14:21-31). Voor een groot deel van de wereldbevolking zijn het verhalen die het vertrouwen geven dat ze waargebeurd zijn.

Niet alleen bij religies speelt het geloven erin een rol, ook bij sommige kunstenaars is vertrouwen dat het waar is noodzakelijk. Zo vraagt Navid Nuur (1976) regelmatig het vertrouwen van de toeschouwer om het werk te geloven.
Een mooi voorbeeld daarvan is het werk ‘Ours’. Op een verticaal projectiescherm zien we een beeld dat het meest doet denken aan wat je onder een microscoop ziet. Het is geen cel, en wat het wel is, is niet direct duidelijk. Volgens de omschrijving is het een gedroogde traan. En dit is waar het geloven van Nuur van cruciaal belang is, dat het een traan is maakt de betekenis van het werk totaal anders dan als het een kraandruppel is. Zeker voor deze kapel, waar de rouw om Christus’ dood centraal staat.

Bij het werk van Navid Nuur is de relatie tussen tekst en betekenis een rode draad in zijn oeuvre. Hoe woorden de wereld kunnen herschikken naar een andere wereld. Zo worden in het werk van Nuur doodnormale kiezelsteentjes ineens een herinnering om dankbaar te zijn. Of het werk ‘NN XXX’, waarbij Nuur voor de komende 100 jaar keramische werken gaat maken met wat “hitte, liefde en geluk”, andere kunstenaars zouden de liefde en geluk niet publiekelijk delen en enkel zelf ervaren in het atelier. Nuur beschouwt het als essentieel ingredient voor zijn werk.

Het werk van Nuur sluit inhoudelijk goed aan op waar een kerk voor staat, het woord geeft betekenis aan het bestaan. Soms is dat ingegeven door God, soms door Nuur.
Het grote verschil is dat Nuur geen aanspraak probeert te maken op het bovennatuurlijke, maar het bij de materie houdt en deze via tekst een nieuwe betekenislaag geeft. Het grote werk ‘Cloudsweat Corridor’ is daarvan een mooi voorbeeld. Een gigantische drapering van een stuk stof blijkt een luchtballon te zijn. De luchtballon is van de hemel teruggebracht naar de aarde. Daar waar kerkgangers de belofte van de hemel gedaan wordt, daar brengt Nuur mogelijkheid om naar de hemel te gaan via de luchtballon. Het is waarschijnlijk niet hetzelfde, maar toch…

Deze tentoonstelling van Navid Nuur in de Oude Kerk is een opeenstapeling van verschuivingen in betekenis. Het vergt veel van de bezoekers wil je de logica van Nuur kunnen volgen, niet alleen zijn de titels en hun materiaalomschrijving noodzakelijk, ook de zaalteksten zijn een welkome aanvulling. Maar het is juist ook de kwaliteit van Nuur, zijn poëtische logica maakt de werken betekenisvol voor de bezoeker. Het vraagt soms welwillend geloof dat het bijvoorbeeld daadwerkelijk een traan is. Maar er is geen enkele reden om Nuur daarover niet te geloven.

Ik geloof in Navid Nuur. Niet omdat Nuur bovennatuurlijke dingen doet, maar omdat hij de bezoeker het gevoel geeft dat de betekenis van het leven ook in heel kleine dingen kan zitten. Zoals de schoonheid van een traan, of een luchtballon die de hemel voor iedereen bereikbaar maakt.