De Oude Kerk; Christian Boltanski

Wie vrolijk wordt van het werk van Christian Boltanski (1944) moet hoognodig een bezoek brengen aan een psycholoog. Als geen ander weet hij op een bedachtzame manier de melanchonische aspecten van het menselijk bestaan uit te lichten. Een continue terugkerend thema in zijn werk is de dood. Is het niet die van een ander, is het wel zijn eigen einde van het bestaan op deze aarde.

Dat hij werd uitgenodigd een tentoonstelling te maken in de Oude Kerk van Amsterdam is wat dat betreft dus ook niet vreemd, naast kerk is het tevens een begraafplaats waar een flinke lijst met namen tussen 1395-1895 begraven is. Het mag dan ook geen verwondering wekken dat een publicatie die onderdeel is van de tentoonstelling een gortdroge opsomming is van wie er allemaal liggen.

Maar dan de tentoonstelling zelf. Het is hier al vaker vermeld, het is geen eenvoudige locatie om naar je hand te zetten. De kerk is groots en theatraal. Dat blijkt voor Boltanski geen enkel probleem, hij vult de ruimte met een nog meer theatrale ingreep. Wie binnentreed stuit direct op enorme zwarte monolieten. De kerk is veranderd in een labyrinth van zuilen. Tussen die zwarte blokken staan jassen opgesteld die zodra je dichter bij komt fluisterend vragen of je “geleden hebt”.

In de middenruimte hangen de kroonluchters laag en wederom een hoop jassen. Jassen op de vloer, jassen op stoelen en een jas aan de muur. Het geheel krijgt diverse connotaties en bij Boltanski doet het dan ook direct denken aan beelden van de Holocaust.

Als apotheose is het altaar bedenkt met verwelkte bloemen. Als een soort theatrale geste naar het verloop van tijd en haar conservering.

Boltanski’s normale werk is theatraal, maar hier doet hij er nog een schepje bovenop en weet van de kerk een gigantische catacombe te maken. Het is haast onmogelijk om niet met een gevoel van melanchonie de kerk te verlaten. Noem het kitsch, noem het subliem, maar memorabel is deze installatie van Boltanski zeker. Die herinnering zal zijn eigen dood nog overleven, in elk geval…