De Ketelfactory; Juul Kraijer

De vrouw en de slang. Onze Westerse cultuur is doordrenkt van deze archetypes zoals Eva, Medusa en Lilith. Hoewel dit beeld dus veelvuldig aan bod komt heeft het vaak een negatieve betekenis. De vrouw wordt benadrukt als een gevaarlijk listig monster. Denk aan de De Zonde van Frans von Stuck bijvoorbeeld.

Toch komt de vrouw er niet altijd zo slecht vanaf. De godinnen Vishnu en Shiva hebben vaak slangen om hun nek, in Japan is een godin met een slangenhoofd en ook in Egypte had de slang een prominente rol. In het oude Mexico was de slang een van de belangrijkste goden. Hoewel het beeld van de vrouw en de slang samen dus in veel culturen voorkomt, is de betekenis lang niet universeel.

In deze tentoonstelling van Juul Kraijer (1970) staat de vrouw en de slang eveneens centraal. De vrouwen die hier getekend en gefotografeerd zijn, zijn geen monsters en geen goden. De vrouwen stralen een oneindige kalmte uit en de slangen sideren rustig rond. Niet de passief-agresieve goden of demonen, maar als zichzelf. Medusa is niet langer een monster, maar een mens van vlees en bloed, uiteindelijk kon zij er ook weinig aan doen dat ze in een monster was veranderd. Zowel de vrouw als de slang worden ontdaan van hun bekende culturele betekenis. Kraijer transformeert het passief-aggresieve archetype na een sereen beeld van menselijkheid.

Het is een ingetogen tentoonstelling, ieder beeld krijgt de ruimte. Als kijker neem je daardoor automatisch ook de tijd voor ieder beeld. Op het eerste gezicht kunnen ze namelijk doen denken aan die bekende archetypische beelden. Maar omdat het dus niet vol hangt, wordt je gedwongen verder te kijken. Je ziet het gezicht en de zachte houtskoollijnen. De mooie belichting op de geportreteerde. Al snel ontvouwt zich de menselijkheid van al die tekeningen en foto’s. De climax van de film installatie benadrukt die kalmte. De geportreteerde vrouw ondergaat de verzamelingen slangen die rustig het beeld doorkruisen. Geen sensatie of paniek maar pure kalmte.