Croxhapox; Based Painting

“Zombie Formalisme”, maar ook wel bekend als “Crapstraction”, “Surface painting”, “MFA Abstraction” of “Neo-modernisme”. Het is een schilderstroming, zoals je ook typisch kubistische of surrealistische kunst had, maar dan met een aanzienlijk minder hermetisch begrip ervan dan dat kunststromingen ooit hadden. Volgens criticus Jerry Saltz in het artikel “Why do all abstract paintings look the same?” valt de actuele stroming als volgt te herkennen:

It’s all done in haggard shades of pale, deployed in uninventive arrangements that ape digital media, or something homespun or dilapidated. Replete with self-conscious comments on art, recycling, sustainability, appropriation, processes of abstraction, or nature, all this painting employs a similar vocabulary of smudges, stains, spray paint, flecks, spills, splotches, almost-monochromatic fields, silk-screening, or stenciling. Edge-to-edge, geometric, or biomorphic composition is de rigueur, as are irregular grids, lattice and moiré patterns, ovular shapes, and stripes, with maybe some collage.

[…]

Most Zombie Formalism arrives in a vertical format, tailor-made for instant digital distribution and viewing via jpeg on portable devices. It looks pretty much the same in person as it does on iPhone, iPad, Twitter, Tumblr, Pinterest, and Instagram.

En inderdaad. Het moet gezegd worden dat er legio hedendaagse schilderkunst is die voldoet aan die methodieken. Verticale werken, met abstracte vormen, grids en moire. Geen rechte lijnen maar welgeplaatste foutjes, bij voorkeur druipers. Het gebruik van het materiaal is van belang, maar altijd in dienst van een effect. Denk aan iriserende of metallic kleuren. Of een flink relief aan verf of iets wat door moet gaan voor verf. Is het geen verf, dan zijn het wel chemicaliën of industriële materialen die op een spieraam gesmeerd worden. Bij voorkeur met enige nonchalance of zelfs apathische willekeurigheid.

De kritiek die Saltz levert op dit soort kunst is in zekere zin terecht, maar hij vergeet één wezenlijk punt. Blijkbaar wordt dit soort kunst gemaakt door de huidige cultuur.

Zo ook door de kunstenaars die recentelijk hun werk toonden bij Croxhapox; Based Painting Een groepstentoonstelling op basis van het gelijknamige blog Based Painting waarop hoofdzakelijk werken te zien zijn die passen binnen de stroming schilderkunst zoals Saltz die ziet.

Based Painting overzicht

Based Painting overzicht

Zoals gezegd, Saltz ziet over het hoofd dat deze werken blijkbaar in de eerste plaats gemaakt worden. Het lijkt me sterk dat duizenden kunstenaars allemaal vergelijkbaar werk gaan maken alleen maar omdat daar markt voor is.

Het moet wel gezegd worden dat het erkennen van kwalitatief werk, moeilijker is dan bij andere vormen van schilderkunst. Dat omdat de factor precisie ogenschijnlijk ontbreekt en fouten onderdeel zijn van het werk. Dat maakt dat er veel kunstenaars zijn die dit relatief succesvol kunnen doen, schildertalent is namelijk niet noodzakelijk. Een goed oog voor visuele kwaliteit wel.

Dat laatste is de wezenlijke toevoeging van dit soort schilderkunst. Ja, iedereen kan een doek schilderen met wat metallic of iriserende verf, of een grid maken waarbij een paar vierkantjes wat uitgeveegd zijn. Het herkennen van een visuele kwaliteit van een dergelijk beeld is de kwaliteit van de kunstenaar. Dat bepaald dus ook wanneer het beeld ‘af’ is. In een tijd waarbij we overprikkeld worden met visuele stimuli is de vraag van wanneer het beeld nu geen of wel informatie bevat dus een relevante vraag.

Wat nu de ene Zombie Formalist onderscheidt van de andere is dus niet zo zeer het werk zelf, of het proces wat er aan vooraf is gegaan, maar de visuele scherpte die het werk uitdraagt. Is het schilderij wat je ziet nu wel of geen schilderij?

Die vraag wordt dus door heel veel schilders van een jonge generatie gesteld. Dat dat schilderijen oplevert die het goed doen als JPG is dus niet verwonderlijk want dat zijn de prikkels die we dagelijks krijgen ook. Dat dit soort werken het goed doen aan de muur is ook niet verwonderlijk, ze zijn op basis van een paradigma van internet cultuur waar beelden ook zo eenvoudig mogelijk te consumeren zijn. Deze werken zijn dus het gevolg van een brede cultuur. Iedere cultuur krijgt het soort kunst wat ze verdient en vice versa.

Zombie Formalisme is dan een geuzennaam voor een schilderstroming die haar oorsprong vind in een onbegrip van de huidige digitale beeldcultuur. En daar op zich, is weinig mis mee. Nu enkel nog het onderscheiden van de kwaliteit en de visuele ruis. Ook dat is overigens een typisch onderdeel van de huidige beeldcultuur, er is veel ruis…

Manor Grunewald & Atelier Pica Pica & Dieter Durinck

Atelier Pica Pica (detail)

Elke van Kerckvoorde

Elke van Kerckvoorde (detail)

Atelier Pica Pica

Atelier Pica Pica (detail)

Manor Grunewald

Manor Grunewald (detail)

Dieter Durinck

Dieter Durinck (detail)

Vincent de Roder

Vincent de Roder

Vincent de Roder (detail)

Vincent de Roder

Vincent de Roder

Jeremie Callens

Jeremie Callens (detail)

Jeremie Callens (detail)

Atelier Pica Pica

Julien Meert

Julien Meert (detail)

Simon Laureyns

Simon Laureyns (detail)

Simon Laureyns (detail)

Deze tentoonstelling was te zien tot en met 21 december bij Croxhapox te Gent.