Boetzelaer/Nispen; Jos van Merendonk

De mogelijkheden van de schilderkunst uitzoeken. Er zijn er heden ten dage een hele hoop die links of rechtsom beweren te kijken wat er allemaal mogelijk is met verf. Sommige daarvan vinden inderdaad tussen al die abstracte schilderkunst een vorm die je niet al duizend keer gezien hebt, en op basis daarvan ontstaat een heel oeuvre dat herkenbaar is aan die ene methode die met kleine variabele aanpassingen uitgebuit kan worden. Dergelijke schilderkunst wordt wel aangeduid met Zombie-formalisme en doorgaans is dat geen compliment. Want daar waar de eerste vondst nog interessant is, is het na een handvol variaties wel gedaan. Niet dat dat geen interessante werken kunnen zijn, maar erg boeiend is het niet als je er een veelvoud op een rij ziet.

Jos van Merendonk Overzicht

De groene schilderijen van Jos van Merendonk (1956) zou je kunnen verwarren met de hippe abstracte schilderijen. Het lijkt een redelijk oppervlakkig idee, alle werken zijn vierkant en vervolgens groen. Een tweede blik laat juist door dat minimale de rijkdom zijn die zijn werk mogelijk maakt. Doordat hij zich beperkt tot enkel dat chroomoxide groen en het vierkante formaat, zijn er een hoop variabelen weggewerkt. Wie één werk van Van Merendonk ziet kan inderdaad nog denken dat het lekker hip schilderwerk is, bij twee wordt het al een ander verhaal en zodra je een veelvoud van werken ziet wordt duidelijk dat Van Merendonk met iets heel substantieels bezig is. Door de veelvoud valt het groen niet meer op als groen maar wordt het een overkoepelend gegeven voor verf. Want daar waar geen groen op zijn werk te zien is, is geen verf. En het vierkante formaat neutraliseert zichzelf als niets anders dan de drager. De dragers zijn nog wel van verschillend formaat maar waarschijnlijk met de intentie om ook het verschil van de mogelijkheden van de verf te tonen. Een vreemde gedachte is dat niet want bij een kleiner werk vallen de penseelstrepen veel meer op dan bij een kleiner werk.

Bij een veelvoud aan werken ontvouwt zich een rijkdom aan mogelijkheden. Mogelijkheden van schilderkunst. Geen enkel werk draagt een betekenis buiten zichzelf, als strikt formeel gegeven. Sprake van herhaling daarin is er nauwelijks. Hij gebruikt een veelvoud aan strategien om binnen dat gegeven kader van chroomoxide groen en het vierkant interessante beelden te maken. Dat moet ook wel, want het oeuvre blijft niet overeind omdat de kleur zo uitgesproken zou zijn.

Had het werk van Van Merendonk er substantieel anders uitgezien als het in plaats van groen bijvoorbeeld rood was geweest? Niet echt, voor wie oppervlakkig kijkt een groot verschil, maar voor de rijkdom van zijn werk minimaal.

Het is te hopen dat Jos van Merendonk nog vele jaren kan zien hoe hij de mogelijkheden van het schilderij uit kan buiten. Het levert buitengewoon interessante mogelijkheden op die anders over het hoofd gezien zouden worden.

(Titels zijn bij benadering, de titellijst bleek bij thuiskomt verwarrend te zijn)